فروشندگان سر گردنه

دو سوی حاشیه جاده تا چشم کار می کند، فروشندگانی هستند که محصولات تولیدی و باغی خود را برای فروش به مسافران و رهگذران روی هم چیده اند، افرادی که فارغ از خطرات جاده ای و منع های قانونی به ناچار به کسب و کار و گاهی دلالی میوه در حریم جاده های استان اقدام می کنند.با این که سال هاست نهاد متولی با مشخص کردن پارکینگ های جاده ای، سعی در ساماندهی و کاهش تبعات احتمالی این کسب و کارها دارد، اما هنوز هم چهره جاده و حاشیه های مملو از فروشندگان، همان چهره ای است که در سال های گذشته دیده می شد و تغییر محسوسی در این بخش ایجاد نشده است.
جدا از مخاطراتی که این کسب و کارها برای افراد دارد، دشواری نظارت بر فعالیت آن ها و راه افتادن دلالی میوه و سودجویی و ضرر و زیان تولید کنندگان از دیگر چالش ها در این بخش است که مسافران را معترض و سود را از جیب تولید کنندگان بومی خارج کرده است.
یکی از باغدارانی که به دلیل هزینه های بالای حمل، محصولات باغی خود را در حاشیه جاده عرضه می کند، می گوید: با این که هزینه های زیادی را برای تولید محصول متحمل می شویم، اما در زمان فروش، قیمت ها به قدری کاهش می یابد که حتی هزینه های تولید را نیز جبران نمی کند، در حالی که به امید داشتن سرمایه در گردش، مشقت های زیادی را متحمل می شویم.وی می افزاید: اگر مرکز فروش مناسبی برای عرضه محصولات در نظر گرفته شود، کشاورزان نیز با معضل عرضه مواجه نخواهند شد.وی اظهارمی دارد: با این که قیمت میوه در فروشگاه های مختلف بسیار بالا و مورد اعتراض شهروندان است، اما میدان های بار این محصول را با قیمت های بسیار ناچیزی از کشاورزان خریداری می کنند.وی ، اظهارمی دارد: برخی از دلالان، تولیدات را با قیمت پایین از باغداران می خرند و با قیمت های چند برابر در بازار عرضه می کنند.یکی دیگر از باغداران با بیان این که فروش محصولات به میدان‌های بار به شکل امانی و با کمترین قیمت انجام می شود، از توجیه نداشتن حمل بار سخن می گوید و اظهارمی دارد: در سال های گذشته بازارچه اتحاد برای عرضه بدون واسطه محصولات کشاورزی در نظر گرفته شد که نرخ خرید محصول از کشاورزان در این محل نیز مانند میدان بار توجیه اقتصادی ندارد.وی با بیان این که تولیدکنندگان به ناچار محصولات خود را در حاشیه جاده ها و با پذیرش خطرهای بسیار به فروش می رسانند، ادامه می دهد: حمایت از فروش محصولات باغی در حد حرف باقی مانده است و تولید کنندگان در هنگام فروش محصولات با مشکلات بسیاری مواجه هستند.فروش محصولات و تولیدات منطقه در حاشیه جاده در تمام کشور وجود دارد و این شیوه کسب و کار به بهترین نوع درآمدزایی برای افراد بومی تبدیل شده است و در کنار مشکلاتی که دارد موجب معرفی تولیدات استان و کسب درآمد برای روستاییان می شود، اما آن چه مشخص است، ساماندهی با ابزارهای قانونی و نظارت های صنفی و بهداشتی می تواند خدمات دهی به مسافران را راحت تر و از سودجویی های موجود نیز جلوگیری کند.
از اولین روستای واقع در حاشیه جاده بجنورد- جنگل گلستان، لواشک، عسل و میوه فروشی ها در کنار جاده پر تردد آغاز می شود و تا دو راهی دشت ادامه دارد، ترمزهای ناگهانی خودروها، عبور مسافران از جاده شلوغ برای خرید محصولات و نبود مکانی امن برای پارک و ایستادن ماشین ها از پررنگ ترین صحنه هایی است که در این جاده خود نمایی می کند.
جعبه های هلو، شلیل و گلابی بدون توجه به حریم جاده کنار هم چیده شده است و کشاورزان منتظر مشتری ایستاده اند، یکی از این افراد با اشاره به این که فروشندگان رغبتی برای رفتن به مکان های مشخص شده ندارند، می گوید: فروش محصولات در کنار باغ ها برای باغداران توجیه اقتصادی دارد و نقل مکان به فضاهای مشخص شده نیازمند تحمیل هزینه های حمل بار است.وی می افزاید: با این که اداره کل راه و شهرسازی با پهن کردن بساط توسط روستاییان در حریم و حاشیه جاده ها مخالفت می کند، اما همچنان این کسب و کار داغ تر از گذشته رونق دارد.وی ادامه می دهد: مشکل بازاریابی و عرضه محصول کشاورزی به قیمت مناسب، موجب ‌شده است کشاورزان کم درآمد، به جای عرضه محصولات خود به واسطه‌ها، به فروش محصولاتشان از طریق بساط کردن در کنار جاده‌های اصلی اقدام کنند.
رئیس اداره بازرگانی داخلی سازمان صنعت، معدن و تجارت  خراسان شمالی نیز با بیان این که متولی نظارت، ساماندهی و جمع آوری بساط حاشیه جاده ها نیستیم، می گوید: این کسب و کارها بدون پروانه و جا و مکان خاصی انجام می شود و چون شکل رسمی ندارند قابل نظارت هم نیستند.«صدری زاده» ادامه می دهد: بساط محصولات کشاورزی در حاشیه جاده ها باید جمع آوری و با متخلفان برابر قانون رفتار شود.وی اظهارمی دارد: به شکایت های موردی که به سازمان اطلاع داده می‌شود، رسیدگی می شود.مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی هم در این باره می گوید: متولی تولید هستیم و فروش محصولات در شرح وظایف ما نیست.«شریکیان» با بیان این که در تمام کشور پایانه ای به عنوان فروش محصولات کشاورزی وجود ندارد، اظهارمی دارد: شهرداری ها باید میادینی را برای عرضه مستقیم محصولات احداث کنند تا کشاورزان مجبور به فروش در حاشیه جاده ها نباشند.وی به این نکته هم اشاره می کند که جابه جایی محصولات هزینه حمل بار زیادی دارد که این امر نیز برای کشاورزان و تولید کنندگان توجیه اقتصادی ندارد.
مخاطرات جانی، ترافیک های ایجاد شده به واسطه وجود بساط در حاشیه جاده ها و گلایه رهگذران و مسافران از نرخ گذاری ها و از همه مهم تر ضرر و زیان کشاورزان رسیدگی به این موضوع را ضروری کرده است./اسدی-روزنامه خراسان شمالی