به گزارش تابناک یزد؛ قنات حسن آباد مهریز یکی از پنج اثری است که سال گذشته به ثبت جهانی یونسکو رسید و در جهانی شدن شهر یزد نقش به سزایی داشت.
این قنات جامانده از قرن هشتم هجری، 700 سال است که در حال آبدهی به مردمان شهرستان مهریز و یزد می باشد که از محدوده کوه های غربالبیز جاری شده و پس از عبور از شهرستان مهریز تا روستاهای دهنو، حسن آباد و مریم آباد یزد ادامه پیدا می کند.
سادات شهرستان مهریز از دیرباز یک پنجم از آب این قنات را سهیم بوده اند و مابقی میان 200 مالک و 400 بهره بردار تقسیم شده است.
مادرچاه قنات حسن اباد 40 متر عمق دارد و آبدهی آن براساس میزان بارندگی سالانه در شیرکوه یزد است به نحوی که در فصل بهار آبدهی آن به 200 لیتر در ثانیه نیز می رسد؛ هرچند در دیگر فصول سال به ویژه تابستان و پاییز آبدهی آن به شکل چشمگیری تا 110 لیتر در ثانیه کاهش می یابد.
این قنات تاریخی از پنج شاخه پیشکار اصلی، پیشکار کوهی، شق قنات، کوه سرخی و شاه نشینی تشکیل شده و به دلیل شرایط خاص خود توانسته است از لایه های مخرب گچی و نمکی در امان بماند و آب آن با همان کیفیت مطلوب اولیه بدون داشتن هیچ گونه املاحی از جمله کلسیم، سدیم، منیزیم و ... به آبادی های پایین دست انتقال یابد که این مهم خود از شگفتی های این قنات جهانی است.
اما این قنات تاریخی نیز همچون قنات زارچ از تهدیدها در در امان نبوده و حفرچاه های غیرمجاز در حریم آن از پویایی این قنات کاسته است و تا جایی که هم اکنون به زحمت خود را به باغ جهانی پهلوان پور مهریز می رساند.
جالب است بدانید در حریم این قنات آسیابی به نام آسیاب قنات حسن اباد یزد ساخته شده بوده است که سال های زیادی می باشد که دیگر خبری از این اسیاب نبود که اخیرا ابراهيم كاظم نژند، مدير پايگاه قنات جهاني حسن آباد از بازیابی آن پس از 50 سال دفن در زیر خاک خبر داد.
خبری که باعث شد بر ارزشهای مادی و معنوی این قنات ملی و جهانی بیافزاید و این قنات گوهر گمشده خود را که در دل تاریخ جامانده بود؛ بیابد.
کاظم نژند با اشاره به روند پیدا شدن این آسیاب تاریخی، بیان داشت: پس از ثبت جهانی قنات حسن آباد به دنبال پیدا کردن محل این آسیاب بودیم که سرانجام با بررسی‌های محلی و عکس‌های هوایی از این منطقه موفق به بازیابی این قنات شدیم.
وی در ادامه افزود: هم اکنون فقط مسیر ورودی آسیاب باز شده و به علت وجود خاک و نخاله امکان دسترسی به داخل آن نیست.
سید مصطفی فاطمی، مدیرکل میراث فرهنگی استان یزد نیز با اشاره به یافت شدن آسیاب تاریخی قنات حسن آباد تصریح کرد: بررسی های مربوطه از این آسیاب صورت گرفته است و فعالیت های زیرساختی آن در حال اجرا است. پس از فراهم شدن بستر مناسب، این مکان نیز به یکی از اماکن گردشگری تبدیل خواهد شد.
قنات حسن اباد هرچند سخت اما همچنان نفس می کشد و یاری مسئولان و مردم را برای مرمت و حفاظت از خود می طلبد. انتظاری که برآورده نشدنش می تواند این قنات را نیز همچون سایر قنات های استان به سمت خشکی روانه کند و نه تنها از اهداف بلند گردشگری خود دور شود بلکه به کشاورزی مهریز و یزد آسیب های جدی وارد کند و اه خشکسالی را بیش از پیش در دل مردمان این دیار زنده کند.