این روزها کارون،شریان حیاتی خوزستان،حال و روز خوشی ندارد و با مشکل آلودگی و شوری آب دست به گریبان است
رودخانه کارون با انتقال سالانه 7میلیارد مترمکعب آب،پرآب ترین رودخانه ی ایران است و با طول 1200کیلومتر طولانی ترین رودخانه ی کشور به شمار میرود.
ولی این روزها کارون،شریان حیاتی خوزستان،حال و روز خوشی ندارد و با مشکل آلودگی و شوری آب دست به گریبان است.
حجم آلودگی ها آنقدر زیاد است که به گفته ی خود ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کارون،حالا به کانال فاضلاب تبدیل شده است!این مشکل اساسی علاوه بر اینکه مردم را برای مصارف روزانه شان حسابی به دردسر می اندازد هزینه های کلانی را هم به مردم خوزستان تحمیل می کند و می تواند برای سلامتی افراد جامعه نیز خطرآفرین باشد.
در خصوص ورود انواع فاضلاب ها به کارون و چرایی بی تفاوتی مدیران و مسئولان نسبت به رفع این معضل بزرگ با آقای رئیسی مدیر کنترل کیفیت و نظارت بر بهداشت آب و فاضلاب اهواز هم صحبت شدم.
به گفته ی غلام رضا رئیسی طرح های جامع آب و فاضلاب کلان شهر اهواز سالهاست که آماده شده است و متاسفانه به دلایل کمبود بودجه پشت درهای بسته ی اعتباراتی قرار دارد که تا امروز به استان خوزستان پرداخت نشده است این در شرایطی است که برای طرح های مخرب انتقال آب،سدسازی ها و حفر تونل های غول پیکر هرساله اعتبارات کلانی اختصاص داده میشود.
وی افزود بودجه ی موردنیاز برای جمع آوری کامل فاضلاب های ورودی به کارون در محدوده ی شهر اهواز چیزی حدود 2000میلیارد تومان است. به راستی این رقم چند درصد از اعتبارات اختصاص یافته به پروژه های فعال سدسازی و حفر تونل و انتقال آب است؟! فقط بخش ریالی اعتبار یکی از این پروژه های انتقال آب، رقمی معادل 3000 میلیارد تومان برای پرداخت طی پنج سال است . در حالی که بودجه مورد نیاز طرح جامع فاضلاب اهواز با رقمی کمتر و برای اجرا طی 15 سال می باشد .
متاسفانه این روزها اخباری که در شبکه های اجتماعی نقل محافل علمی پژوهشی مهندسین و متخصصین مسائل منابع آب و محیط زیست و محافل خبری است حاکی از اعمال نفوذ قدرت هایی است که در مباحث سد سازی، احداث تونل و انتقال آب برای مصارف صنایع و کشاورزی در نقاط فاقد تایید و صلاحیت زیست محیطی ( که ظاهرا و بر مبنای مباحث مطرح شده در شبکه های مجازی به هیچ نهاد و ارگانی نیز پاسخگو نیستند ) اهتمام دارند و با دست زدن به چنین اقداماتی، بر اساس تصریح اساتید اقلیم شناس ، موجب بروز خشکیدگی چشمه های طبیعی , تالاب ها و اقلیم استان های چهارمحال و بختیاری ( مبداء انتقال ) و خوزستان و به تبع آن کم شدن حجم آورد رودخانه ی کارون شده اند . در نتیجه ، تاثیر ورود پساب های کشاورزی، شهری، صنعتی و بیمارستانی شهرهای استان خوزستان به رودخانه کارون ، نمود بیشتری در کیفیت آب این رودخانه داشته است .
آیا نهادهای مسئول نباید به این مسئله فکر کنند که حداقل بخشی از اعتبارات کلان و سرمایه های ملی میبایست برای ساماندهی این فاضلاب ها به منظور بهبود شرایط نامساعد کارون در پایین دست هزینه شود؟!
رئیسی افزود بخش عمده ی آلودگی های رودخانه کارون متاثر از کاهش چشمگیر دبی آب است و متاسفانه با کاهش حق آبه ی کارون،این رودخانه قدرت خود پالایی و خود شست وشوگری خود را هم از دست داده است. و آنقدر که کاهش دبی رودخانه بر آلودگی و شوری آب اثر گذاشته تخلیه ی مستقیم پسابهای شهری به کارون اثر نداشته است.
مدیرکنترل کیفیت و نظارت بر بهداشت آب و فاضلاب اهواز اظهار داشت که آزمایش ها نشان میدهد که میزان نیتریت موجود در آب کارون (ناشی از رشد بیهوازی باکتری ها در بستر رودخانه) پس از بارندگی و افزایش چندسانتی متری ارتفاع آب رودخانه (افزایش ناچیز حجم آب) نه تنها کاهش نمی یابد بلکه یا بدون تغییر باقی می ماند و یا در کمال تعجب مقدارش افزایش هم می یابد!این در حالی است که در گذشته یکی از نشانه های پاکیزگی آب کارون پس از بارندگی ها در کاهش میزان نیتریت و افزایش اکسیژن محلول در آب بوده است. این پاسخ کسانی است که به گسترش سد سازی برای جلوگیری از بروز سیلاب در خوزستان افتخار میکنند و آنرا اقدامی مهندسی و صحیح میدانند .
بنا به تاکید اساتید زیست محیط و اقلیم شناس، بروز طبیعی سیلاب برای شستشوی بستر رودخانه ها امری ضروری است . ضمنا همین سیلابها هستند که تالاب های پایین دست را تامین نموده و ضمن ایجاد شرایط مطلوب در زیست طبیعی جانداران، موجب کاهش دما و تلطیف هوا نیز میشوند و از بروز ریزگردها نیز پیشگیری می کنند .
رئیسی در خصوص استفاده از اعتبارات بانک جهانی برای حل معضل آلودگی آب کارون میگوید:سازمان آبفای اهواز توانسته است با استفاده از اعتبارات نصفه و نیمه ی بانک جهانی حدود 50درصد از فاضلاب ها را به صورت ناقص از کارون حذف کند. دفع ناقص فاضلاب ها به این معناست که برخی از پروژه های دفع فاضلاب نه بر مبنای طرح جامع بلکه بنا به ضرورت و موقعیت به صورت موقت انجام شده است.
علیرغم این موضوع با اجرای بخش هایی از طرح جامع فاضلاب اهواز تا پایان یافتن حجم اعتبارات بانک جهانی، بخش عمده ی ورودی ها به کارون کاملا مسدود و با دریچه های بتنی زیر پارکها و جاده های ساحلی مدفون شده اند.
رئیسی در پاسخ به سئوال من درباره ی تصفیه خانه های فاضلاب غرب و شرق اهواز گفت: که طرح توسعه ی تصفیه خانه ی غرب اهواز در انتظار تامین اعتبار است و در حال حاضر با ظرفیت 144000نفر کار میکند که این در برابر جمعیت چند برابری غرب اهواز رقم قابل توجهی محسوب نمیشود و تصفیه خانه ی شرق، با 90درصد پیشرفت فیزیکی منتظر تامین بودجه ی 50 میلیارد تومانی برای راه اندازی و شروع به کار است.
وعده ای که رئیس جمهور، وزیر نیرو و خانم ابتکار قول آن را به مردم اهواز داده اند ولی تاکنون عملی نشده است . وی افزود در حال حاضر چیزی در حدود 80 درصد از فاضلاب شهر اهواز به صورت اصولی و با روش های بهداشتی جمع آوری میشود ولی درصد کمی از آن تصفیه شده و مابقی بصورت عمده در انتهای محدوده شهری اهواز مجددا به رودخانه تخلیه می گردد .
برای اجرای کامل طرح جامع فاضلاب اهواز به 2000 میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
همچنین از وی پرسیدیم که آیا درصورت تامین اعتبار و اجرای کامل طرح جامع فاضلاب شهر اهواز آب روخانه کارون به کیفیت مطلوب خواهد رسید؟ به گونه ای که شهروندان با خیالی آسوده و بدون استفاده از دستگاه های تصفیه ی خانگی بتوانند از آب کارون به عنوان آب شرب سالم و با کیفیت استفاده کنند؟ پاسخ دادند: دلیل شوری آب کارون (عامل اصلی در رویکرد مردم به سوی آب شیرین کنهای خانگی...) ورود زه آب های کشاورزی در بالادست اهواز است که با انجام طرحهای انتقال آب و کاهش چشمگیر حجم آب رودخانه کارون نمود بیشتری یافته و موجب لب شور شدن طعم آب کارون شده است.
جمع آوری فاضلاب های ورودی به کارون از بعد بهداشتی و کاهش بار آلودگی میکروبی، ویروسی و انگلی بسیار حائز اهمیت است و در صورت عدم اجرای به موقع و با ادامه ی روند کاهشی آورد آب رودخانه کارون، میتواند در آینده ی نزدیک به یک معضل بهداشتی بزرگ برای مردم اهواز تبدیل شود.
رئیسی در پاسخ به این سوال که نقش سد گتوند را در افزایش میزان شوری آب کارون تا چه میزان ارزیابی میکنید گفت: سد گتوند میزان هدایت الکتریکی آب کارون(EC) را در مقطع سد،به طور متوسط از 800 میکروموس به 1200میکروموس تبدیل میکند.یعنی 400 واحد افزایش و بخش مهم قضیه آن است که این میزان افزایش صرفا به دلیل افزودن نمک طعام یعنی سدیم کلرید از کوههای نمکی مخزن سد به آب کارون است که تاثیر بسیار قابل ملاحظه ای بر ایجاد طعم شوری در آب دارد. در حالی که شاخص هدایت الکتریکی بطور معمول علاوه بر نمک سدیم کلرید، وابسته به انواع دیگر نمک های محلول در آب شامل سولفاتها، بیکربناتها و نیتراتهای کلسیم و منیزیم نیز می باشد که این نمک ها نقشی در ایجاد طعم شوری آب ندارد.
وی در پاسخ به این سوال که باتوجه به جایگاه فوق استراتژیک رودخانه کارون چرا دولت تا کنون برای حذف فاضلاب ها از کارون اقدامات عملی موثری را برنامه ریزی و اجرایی نکرده است گفت: متاسفانه برای اجرای طرح های جامع آب و فاضلاب اهواز از چند سال گذشته هیچ اعتباری تخصیص نیافته اگر چه ساماندهی وضعیت رودخانه کارون در برنامه ششم توسعه هدفگذاری شده است و جای امیدواری است که با توجه مسئولین استانی و کشوری و نمایندگان مجلس محقق گردد . در صورت عدم تخصیص منابع مالی لازم برای ساماتدهی آب و فاضلاب اهواز ، قطعا منطقی نخواهد بود اجرای طرحهای بیشمار انتقال آب و سدسازی که هرساله بودجه ای چند ده برابر اعتبارات مورد نیاز برای ساماندهی کلیه ی فاضلاب های ورودی به رودخانه کارون در کل استان خوزستان را به خود اختصاص می دهند ادامه یابد . چگونه میتوان کمبود اعتبارات را باور داشت با وجود تعداد بیشمار طرحهای فعال انتقال آب، سدسازی و حفر تونل و بودجه های کلانی که به اینگونه پروژه ها تعلق میگیرد؟!
رودخانه ی کارون علاوه بر آنکه عنصر اصلی شکل گیری تمدن کهن خوزستان میباشد سالیانه میلیاردها تومان درآمد را نصیب کشور مینماید و نقش بی نظیری در ایجاد اشتغال و رونق کسب و کار در استان ایفا میکند؛ پس انتظار میرود که همه ی مسئولان کشور به این خواسته ی برحق مردم خوزستان برای نجات کارون جامه ی عمل بپوشانند و از فرصت بزرگ پسابرجام و گشایش اقتصادی حاصل از آن برای کشورمان در جهت تحقق وعده ی احیای کارون نهایت بهره را ببرند.
نگار نخلی
ولی این روزها کارون،شریان حیاتی خوزستان،حال و روز خوشی ندارد و با مشکل آلودگی و شوری آب دست به گریبان است.
حجم آلودگی ها آنقدر زیاد است که به گفته ی خود ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کارون،حالا به کانال فاضلاب تبدیل شده است!این مشکل اساسی علاوه بر اینکه مردم را برای مصارف روزانه شان حسابی به دردسر می اندازد هزینه های کلانی را هم به مردم خوزستان تحمیل می کند و می تواند برای سلامتی افراد جامعه نیز خطرآفرین باشد.
در خصوص ورود انواع فاضلاب ها به کارون و چرایی بی تفاوتی مدیران و مسئولان نسبت به رفع این معضل بزرگ با آقای رئیسی مدیر کنترل کیفیت و نظارت بر بهداشت آب و فاضلاب اهواز هم صحبت شدم.
به گفته ی غلام رضا رئیسی طرح های جامع آب و فاضلاب کلان شهر اهواز سالهاست که آماده شده است و متاسفانه به دلایل کمبود بودجه پشت درهای بسته ی اعتباراتی قرار دارد که تا امروز به استان خوزستان پرداخت نشده است این در شرایطی است که برای طرح های مخرب انتقال آب،سدسازی ها و حفر تونل های غول پیکر هرساله اعتبارات کلانی اختصاص داده میشود.
وی افزود بودجه ی موردنیاز برای جمع آوری کامل فاضلاب های ورودی به کارون در محدوده ی شهر اهواز چیزی حدود 2000میلیارد تومان است. به راستی این رقم چند درصد از اعتبارات اختصاص یافته به پروژه های فعال سدسازی و حفر تونل و انتقال آب است؟! فقط بخش ریالی اعتبار یکی از این پروژه های انتقال آب، رقمی معادل 3000 میلیارد تومان برای پرداخت طی پنج سال است . در حالی که بودجه مورد نیاز طرح جامع فاضلاب اهواز با رقمی کمتر و برای اجرا طی 15 سال می باشد .
متاسفانه این روزها اخباری که در شبکه های اجتماعی نقل محافل علمی پژوهشی مهندسین و متخصصین مسائل منابع آب و محیط زیست و محافل خبری است حاکی از اعمال نفوذ قدرت هایی است که در مباحث سد سازی، احداث تونل و انتقال آب برای مصارف صنایع و کشاورزی در نقاط فاقد تایید و صلاحیت زیست محیطی ( که ظاهرا و بر مبنای مباحث مطرح شده در شبکه های مجازی به هیچ نهاد و ارگانی نیز پاسخگو نیستند ) اهتمام دارند و با دست زدن به چنین اقداماتی، بر اساس تصریح اساتید اقلیم شناس ، موجب بروز خشکیدگی چشمه های طبیعی , تالاب ها و اقلیم استان های چهارمحال و بختیاری ( مبداء انتقال ) و خوزستان و به تبع آن کم شدن حجم آورد رودخانه ی کارون شده اند . در نتیجه ، تاثیر ورود پساب های کشاورزی، شهری، صنعتی و بیمارستانی شهرهای استان خوزستان به رودخانه کارون ، نمود بیشتری در کیفیت آب این رودخانه داشته است .
آیا نهادهای مسئول نباید به این مسئله فکر کنند که حداقل بخشی از اعتبارات کلان و سرمایه های ملی میبایست برای ساماندهی این فاضلاب ها به منظور بهبود شرایط نامساعد کارون در پایین دست هزینه شود؟!
رئیسی افزود بخش عمده ی آلودگی های رودخانه کارون متاثر از کاهش چشمگیر دبی آب است و متاسفانه با کاهش حق آبه ی کارون،این رودخانه قدرت خود پالایی و خود شست وشوگری خود را هم از دست داده است. و آنقدر که کاهش دبی رودخانه بر آلودگی و شوری آب اثر گذاشته تخلیه ی مستقیم پسابهای شهری به کارون اثر نداشته است.
مدیرکنترل کیفیت و نظارت بر بهداشت آب و فاضلاب اهواز اظهار داشت که آزمایش ها نشان میدهد که میزان نیتریت موجود در آب کارون (ناشی از رشد بیهوازی باکتری ها در بستر رودخانه) پس از بارندگی و افزایش چندسانتی متری ارتفاع آب رودخانه (افزایش ناچیز حجم آب) نه تنها کاهش نمی یابد بلکه یا بدون تغییر باقی می ماند و یا در کمال تعجب مقدارش افزایش هم می یابد!این در حالی است که در گذشته یکی از نشانه های پاکیزگی آب کارون پس از بارندگی ها در کاهش میزان نیتریت و افزایش اکسیژن محلول در آب بوده است. این پاسخ کسانی است که به گسترش سد سازی برای جلوگیری از بروز سیلاب در خوزستان افتخار میکنند و آنرا اقدامی مهندسی و صحیح میدانند .
بنا به تاکید اساتید زیست محیط و اقلیم شناس، بروز طبیعی سیلاب برای شستشوی بستر رودخانه ها امری ضروری است . ضمنا همین سیلابها هستند که تالاب های پایین دست را تامین نموده و ضمن ایجاد شرایط مطلوب در زیست طبیعی جانداران، موجب کاهش دما و تلطیف هوا نیز میشوند و از بروز ریزگردها نیز پیشگیری می کنند .
رئیسی در خصوص استفاده از اعتبارات بانک جهانی برای حل معضل آلودگی آب کارون میگوید:سازمان آبفای اهواز توانسته است با استفاده از اعتبارات نصفه و نیمه ی بانک جهانی حدود 50درصد از فاضلاب ها را به صورت ناقص از کارون حذف کند. دفع ناقص فاضلاب ها به این معناست که برخی از پروژه های دفع فاضلاب نه بر مبنای طرح جامع بلکه بنا به ضرورت و موقعیت به صورت موقت انجام شده است.
علیرغم این موضوع با اجرای بخش هایی از طرح جامع فاضلاب اهواز تا پایان یافتن حجم اعتبارات بانک جهانی، بخش عمده ی ورودی ها به کارون کاملا مسدود و با دریچه های بتنی زیر پارکها و جاده های ساحلی مدفون شده اند.
رئیسی در پاسخ به سئوال من درباره ی تصفیه خانه های فاضلاب غرب و شرق اهواز گفت: که طرح توسعه ی تصفیه خانه ی غرب اهواز در انتظار تامین اعتبار است و در حال حاضر با ظرفیت 144000نفر کار میکند که این در برابر جمعیت چند برابری غرب اهواز رقم قابل توجهی محسوب نمیشود و تصفیه خانه ی شرق، با 90درصد پیشرفت فیزیکی منتظر تامین بودجه ی 50 میلیارد تومانی برای راه اندازی و شروع به کار است.
وعده ای که رئیس جمهور، وزیر نیرو و خانم ابتکار قول آن را به مردم اهواز داده اند ولی تاکنون عملی نشده است . وی افزود در حال حاضر چیزی در حدود 80 درصد از فاضلاب شهر اهواز به صورت اصولی و با روش های بهداشتی جمع آوری میشود ولی درصد کمی از آن تصفیه شده و مابقی بصورت عمده در انتهای محدوده شهری اهواز مجددا به رودخانه تخلیه می گردد .
برای اجرای کامل طرح جامع فاضلاب اهواز به 2000 میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
همچنین از وی پرسیدیم که آیا درصورت تامین اعتبار و اجرای کامل طرح جامع فاضلاب شهر اهواز آب روخانه کارون به کیفیت مطلوب خواهد رسید؟ به گونه ای که شهروندان با خیالی آسوده و بدون استفاده از دستگاه های تصفیه ی خانگی بتوانند از آب کارون به عنوان آب شرب سالم و با کیفیت استفاده کنند؟ پاسخ دادند: دلیل شوری آب کارون (عامل اصلی در رویکرد مردم به سوی آب شیرین کنهای خانگی...) ورود زه آب های کشاورزی در بالادست اهواز است که با انجام طرحهای انتقال آب و کاهش چشمگیر حجم آب رودخانه کارون نمود بیشتری یافته و موجب لب شور شدن طعم آب کارون شده است.
جمع آوری فاضلاب های ورودی به کارون از بعد بهداشتی و کاهش بار آلودگی میکروبی، ویروسی و انگلی بسیار حائز اهمیت است و در صورت عدم اجرای به موقع و با ادامه ی روند کاهشی آورد آب رودخانه کارون، میتواند در آینده ی نزدیک به یک معضل بهداشتی بزرگ برای مردم اهواز تبدیل شود.
رئیسی در پاسخ به این سوال که نقش سد گتوند را در افزایش میزان شوری آب کارون تا چه میزان ارزیابی میکنید گفت: سد گتوند میزان هدایت الکتریکی آب کارون(EC) را در مقطع سد،به طور متوسط از 800 میکروموس به 1200میکروموس تبدیل میکند.یعنی 400 واحد افزایش و بخش مهم قضیه آن است که این میزان افزایش صرفا به دلیل افزودن نمک طعام یعنی سدیم کلرید از کوههای نمکی مخزن سد به آب کارون است که تاثیر بسیار قابل ملاحظه ای بر ایجاد طعم شوری در آب دارد. در حالی که شاخص هدایت الکتریکی بطور معمول علاوه بر نمک سدیم کلرید، وابسته به انواع دیگر نمک های محلول در آب شامل سولفاتها، بیکربناتها و نیتراتهای کلسیم و منیزیم نیز می باشد که این نمک ها نقشی در ایجاد طعم شوری آب ندارد.
وی در پاسخ به این سوال که باتوجه به جایگاه فوق استراتژیک رودخانه کارون چرا دولت تا کنون برای حذف فاضلاب ها از کارون اقدامات عملی موثری را برنامه ریزی و اجرایی نکرده است گفت: متاسفانه برای اجرای طرح های جامع آب و فاضلاب اهواز از چند سال گذشته هیچ اعتباری تخصیص نیافته اگر چه ساماندهی وضعیت رودخانه کارون در برنامه ششم توسعه هدفگذاری شده است و جای امیدواری است که با توجه مسئولین استانی و کشوری و نمایندگان مجلس محقق گردد . در صورت عدم تخصیص منابع مالی لازم برای ساماتدهی آب و فاضلاب اهواز ، قطعا منطقی نخواهد بود اجرای طرحهای بیشمار انتقال آب و سدسازی که هرساله بودجه ای چند ده برابر اعتبارات مورد نیاز برای ساماندهی کلیه ی فاضلاب های ورودی به رودخانه کارون در کل استان خوزستان را به خود اختصاص می دهند ادامه یابد . چگونه میتوان کمبود اعتبارات را باور داشت با وجود تعداد بیشمار طرحهای فعال انتقال آب، سدسازی و حفر تونل و بودجه های کلانی که به اینگونه پروژه ها تعلق میگیرد؟!
رودخانه ی کارون علاوه بر آنکه عنصر اصلی شکل گیری تمدن کهن خوزستان میباشد سالیانه میلیاردها تومان درآمد را نصیب کشور مینماید و نقش بی نظیری در ایجاد اشتغال و رونق کسب و کار در استان ایفا میکند؛ پس انتظار میرود که همه ی مسئولان کشور به این خواسته ی برحق مردم خوزستان برای نجات کارون جامه ی عمل بپوشانند و از فرصت بزرگ پسابرجام و گشایش اقتصادی حاصل از آن برای کشورمان در جهت تحقق وعده ی احیای کارون نهایت بهره را ببرند.
نگار نخلی
منبع: تابناک
