گرد و غبار فراموشي بر روي خانه‌هاي تاريخي مازندران نشسته و سرنوشت مرمت و حفظ بناهاي تاريخي مازندران نامعلوم است.
به گزارش مهر، از بين خانه‌هاي تاريخي مرکز مازندران، خانه‌هاي تاريخي کلبادي، رمداني، فاضلي، ناظري‌ها، سردار جليل و سرهنگ خان واقع در بافت تاريخي قديمي ساري در فهرست ميراث ملي ثبت شده اند و سرنوشت ديگر خانه‌ها مبهم و نامعلوم است. خانه‌هاي تاريخي از جاذبه‌هاي مازندران و ساري است که بسياري از آنان در بين برج‌هاي سيماني و نافرم گمشده‌اند و بازديد از آن چندان آسان نيست. حسين اسلامي رئيس مرکز ساري شناسي در گفت‌وگو با مهر، در معرفي محله آب انبار نو که يکي از محلات تاريخي ساري است گفت: يکي از محلات درون شهري ساري نوامبار است که نسبت به محلات مثل نعلبندان، مير مشهد، پيرتکيه و...جديد است.
وي افزود: نام نخست اين محله خشت مالان بود که بعدها به چاله باغ و بعد به نام واقف و بنيانگذار تکيه نوامبار شد، محله حاج حيدرعلي و پس از آن خانم کني، سازه بزرگ آب انبار را بنا کرد و پس از آن نام محله به نو امبار تغيير نام داد.
رئيس مرکز ساري شناسي با اشاره به اين که تاريخ اين محله از اواخر دوره قاجار شکل گرفته تصريح کرد: تفاوت اين محله با محلات ديگر در نحوه شکل گيري آن است، به اين نحو که اغلب محلات شهر از درون به بيرون توسعه پيدا کردند اما اين محله از بيرون به سمت مرکز گسترش داشته است. وي با اشاره به اينکه پس از اين روند ساخت محله جديدي تشکيل شده بود افزود: اغلب اشراف شهر ساري در اين محله ساکن شدند و خانه‌هاي اشرافي با معماري دوره قاجارو اوائل دوره پهلوي ساخته شد.
اسلامي با بيان اين که تعداد زيادي از اين خانه‌ها خراب شده متذکر شد: تعدادي از اين خانه‌ها مثل ناظريان، صادقيان، حسين خان، فاضلي، ميرگتي، قابل بازسازي و بهره‌برداري در زمينه گردشگري فرهنگي هستند.
اين محقق و مورخ مازندراني در خصوص اين که چرا محله استعداد بسيار بالايي براي جذب گردشگر فرهنگي دارد اما به اين مهم توجه نشده واقدامي در خور انجام نشده تصريح کرد: سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و غيره در اين خصوص اقدامي نکرده‌اند.
وي در ادامه افزود: در مازندران ميراث فرهنگي، بي رمق و بي‌انگيزه فعاليت مي‌کند.
حسين اسلامي خاطرنشان کرد: اگر روزي مديريت اين خانه‌هاي تاريخي به ديگر نهادها مثل شهرداري محول شود، با همکاري نهادهاي مردم نهاد، استانداري و فرمانداري بي‌ترديد از مازندران يک استان گردشگري و فرهنگي خواهيم ساخت.
رئيس مرکز ساري شناسي با بيان اين که مازندران تنها استان بدون مرزکشور است ابراز داشت: من با معاون رئيس جمهور دولت دهم در ساري کلنگ موزه ساري رابر زمين زديم اما هنوز يک مثقال خاک هم از زمين بر داشت نشده است.
وي در پايان متذکر شد: با 2 اتاق با چندين پشتي، چندجفت جوراب و گليم مگر موزه درست مي‌شود، مي‌گويند موزه درست کرديم.
در عين حال، ابوالفضل نيکو بيان کارشناس بافت تاريخي سازمان ميراث فرهنگي مازندران در خصوص بافت تاريخي ساري ابراز داشت: خانه‌هاي تاريخي کلبادي، رمداني، فاضلي، ناظري‌ها، سردار جليل و سرهنگ خان واقع در بافت تاريخي قديمي ساري ثبت سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان شده است.
وي با بيان اين که 25 خانه تاريخي در ساري ارزش ثبت سازمان ميراث را دارند ابراز داشت: تعدادي از اين خانه‌ها مرمت شده و تعدادي ديگر هم شناسايي شده ولي تاكنون به ثبت نرسيده است.
نيکوبيان در خصوص ثبت خانه‌هاي تاريخي گفت: ثبت کردن به معناي شناسنامه‌دار شدن اين خانه‌ها است تا کليه تعميرات و تغييرات با اجازه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري انجام شود.
وي اين کار را براي جلوگيري از صدمات جدي به بافت تاريخي اين خانه‌ها بيان کرد و افزود: عدم آگاهي کافي مردم در زمينه مرمت اين خانه‌ها باعث شده بسياري از خانه‌ها به مخروبه تبديل شود.
اين کارشناس بافت تاريخي تصريح کرد: در صورت ثبت خانه‌ها کليه تغييرات با نظر کارشناسي سازمان ميراث انجام مي‌شود و اگر ثبت آثار تاريخي شوند به هيچ وجه مالکيت شخص سلب نمي‌شود.
وي در ادامه تاکيد کرد: سازمان ميراث فرهنگي هزينه مرمت آثار را پرداخت مي‌کند با اين حال مردم به خاطر نداشتن آگاهي و اطلاعات لازم در اين زمينه فکر مي‌کنند با اين کار مالکيت خانه‌ها از آنها سلب مي‌شود. نيکوبيان ابراز داشت: در سه سال گذشته مطرح شده بود که سازمانهاي دولتي مي‌توانند ملک‌هاي تاريخي را براي بهره برداري فرهنگي خريداري و مرمت کنند ولي خريداران به خاطر تفاوت قيمت‌هاي پيشنهادي اين کار را انجام نداده اند. وي با بيان اينکه براي چشم انداز 10 ساله طرحهايي مطرح شده است گفت: وقتي بنايي ثبت نشود نمي‌توان از سوي ميراث فرهنگي بودجه اي تخصيص داده شود و حمايت‌هايي هم به آنها تعلق نمي‌گيرد.
کارشناس بافت تاريخي سازمان ميراث فرهنگي متذکر شد: نگاه ثبت آثار تاريخي اين است که در يک جامعه، معماري داراي ارزش و احترام باشد تا فرد به خودش و گذشته خودش احترام بگذارد.
نيکو بيان در ادامه با بيان اينکه بافت تاريخي در مازندران اهميتي ندارد بيان داشت: نگاه سازمانها به دريا و جنگل بسيار بزرگ شده و ارزش زمين و ويلا در دراز مدت از مرمت اين آثار بسيار با اهميت تر است.
کارشناس بافت تاريخي تاکيد کرد: با وجود بهره اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي و گردشگري از اين آثار اما بهره برداري از ساخت و سازه‌هاي زود بازده چندين طبقه در اولويت مردم و مسئولان استان است.
نيکوبيان اشاره‌اي به خانه حدادي، ناظريان، صادقيان و کوچه آب انبار نو کرد و گفت: در اين محدوده به دليل وجود اين خانه‌ها تمام ديوارهاي کوچه آجر نما و کف کوچه هم سنگفرش خواهد شد.
وي متذکر شد: در فرهنگ مردم مازندران تخريب گذشته و گرايش به مدرنيسم بسيار بالا است واين در حالي است که به خاطر زياده خواهي، مردم گذشته و فرهنگ پيشينيانمان را تخريب کرده ايم.
اين کارشناس ميراث فرهنگي خاطرنشان کرد: با وجود خانه‌هايي اينچنين در سطح شهر ساري بسياري از دانش‌آموزان امروزي با اين مقوله بيگانه اند و خواندن اين مفاهيم و يا تجميع حوض و اتاق‌هاي متعدد و اندروني در يك خانه براي آنها جاي تعجب دارد و سوال بر انگيز است.
نيکوبيان به عنوان يک کارشناس تاريخي و دوستدار تاريخ خواستار کم شدن زياده خواهي‌ها شد و گفت: بيائيم و يک بار هم اتفاق خوب را در حوزه بافت تاريخي و حفظ ميراث گذشته به تصوير بکشيم.
اسلامي مسئول روابط عمومي شرکت مادر تخصصي عمران و بهسازي شهري نيز به مهر گفت: در برنامه‌ريزي که براي تکميل پروژه گردشگري و ترميم خانه‌ها و کوچه محله آب انبار نو در نظر گرفته شده يک طرح 3 ساله براي تکميل اين پروژه گردشگري با کمک شهرداري ساري اجرا مي‌شود.
گفتني است ساري داراي جذابيت‌هاي تاريخي و گردشگري فراواني است. خزرآباد، سواحل زيباي درياي مازندران، آبشار داراب كلا، پارك جنگلي ميرزا كوچك خان، پارك جنگلي زارع، پناهگاه حيات وحش دست ناز، رودخانه‌هاي متعدد، غار هيلدو و مجموعه تالابي سراندون و بالندون، پارک ملل، مهم ترين مناطق طبيعي و ديدني اين منطقه را تشكيل مي‌دهند.
آب انبار ميرزا مهدي، آب انبار نو، امام زاده عباس، امام زاده يحيي، امام زاده عيسي بن كاظم و بقعه شاطر گنبد، برج رسكت، برج سلطان زين العابدين و مجموعه كاخ‌هاي فرح آبادو خانه‌هاي تاريخي کلبادي و فاضلي نيز از جمله مهم‌ترين مكان‌هاي تاريخي و ديدني اين منطقه به شمار مي‌آيند.