مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی یزد با اشاره به جايگاه چهارم اين استان از نظر فراوانی نسخ خطی در کشور، يزد را فاقد گنجينه‌ي اسناد ملي و محلي براي نگهداري، ترميم و مرمت اسناد تاريخي اعلام كرد.
به گزارش تابناک یزد،يزد يكي از استان‌هاي برتر كشور به لحاظ داشتن نسخ خطي و تاريخي در كشور است، ولي نكته حائز اهميت، عدم برخورداري اين استان از داشتن يك گنجينه براي نگهداري از اين اسناد ملي است و همين امر باعث شده تا بخشي از اين اسناد در خارج از استان مورد محافظت قرار گيرد.
البته بخش زيادي از اسناد تاريخي يزد نيز هم‌اكنون در محل مركز اسناد و کتابخانه ملی یزد كه در خانه تاريخي لاري‌ها مستقر است، نگهداري مي‌شود كه به نظر مي‌رسد از لحاظ ساختاري، مكان مناسبي براي محافظت از آنها نباشد.
نظر به اهميت اسناد كه جزو منابع دست اول پژوهش‌هاي محققان يك كشور هستند و مي‌توانند کمک بسیار زیادی به تدوین برنامه‌ها و سیاست‌های جدید آن كشور داشته باشند، نگهداری اصولی و استاندارد از انها از اهميت ويژه‌اي برخوردار است.
رتبه چهارم یزد از نظر فراوانی نسخ خطی
"محمدرضا ملک‌ثابت" در همين رابطه درگفتگو با ایسنا اين استان را بنا بر آمار مرکز آثار و اسناد مجلس و به لحاظ فراوانی نسخ خطی در مكان چهارم استان‌هاي كشور خواند و تصريح كرد: يكي از علل این که یزد بيش از استان‌هایی مثل اصفهان، شیراز و تبریز، داراي نسخه‌های خطی و اسناد تاریخی است، خصلت ذاتی یزدی‌هاست به طوري كه از گذشته امانت‌داران خوبي بوده‌اند.
وي افزود: موقعیت جغرافیایی یزد و واقع شدن آن در مرکز ایران باعث شده تا اين ديار و اسناد تاريخي آن از حملات مهاجمینی مثل مغول‌ها، ترک‌ها و شرق و غرب در امان بماند و از طرفي ويژگي امانت‌داري آنها نيز باعث شده تا كتاب‌ها و اسنادي كه علماي ديگر شهرها در زمان حمله مهاجمان به يزد مي‌آوردند، به سلامت نگهداري شوند.
ملك‌ثابت يكي از علل شهرت گرفتن يزد به عنوان دارالعلم را نيز همين ويژگي‌ها خواند و گفت: براساس کتاب‌های تاریخی از جمله تاریخ یزد، اين ديار در قرن نهم نيز به دارالعلم شهره بوده چرا كه يزدي‌ها به علم و عالم اهميت مي‌دادند و علمايي كه به اين شهر مي‌آمدند را تکریم مي‌كردند.
وي افزود: البته به طور مستند نيز یزد زمانی به دلیل کثرت مدارس که عموماً در آن زمان نيز مدارس علمیه بوده، به دارالعلم شهره شده به نحوي در دوره‌اي، یزد 30 مجتهد داشته است.
دارلعلم يزد، يكي از كانون‌هاي استنساخ كشور
اين محقق و پژوهشگر، همچنين یزد یکی از کانون‌های استنساخ یعنی نسخه‌نویسی و نسخه‌برداری کتاب‌های خطی در کشور دانست و اين موضوع را يكي از دلايلي خواند كه اين منطقه از همان دوران به دارالعلم شهره شود.
ملك‌ثابت در ادامه شرایط اقلیمی و هوای نسبتاً خشک اين منطقه از كشورمان كه باعث افزايش ماندگاري و طول عمر كاغذ مي‌شود را نيز يكي ديگر از علل جايگاه كنوني يزد به لحاظ برخورداري از اسناد تاريخي فراوان ذكر كرد.
وی از قدیمی‌ترین اسناد تاريخي استان را فرمان شاه سلطان حسین صفوی که به حاكم دارالعباده یزد و کتاب "تلخیص اصول اقلیدس" نوشته علامه کَغمینی ذكر كرد.
ملك‌ثابت همچنين اسناد موضوعی مختلفي مانند اسناد واقعه کشف حجاب در يزد، دفاع مقدس، آگهی‌هاي تبلیغاتی از اواخر دوره قاجار تا پهلوی دوم، عکس‌های قدیمی مربوط به بناهای تاریخی یزد یا عکسی از اطلاعیه دولت به کشاورزان تریاک‌کار و اسناد تجاری، بازار و قنات و اسناد ازدواج در یزد و نيز سندي از بیانیه‌ی پنج ماده‌ای علما مربوط به 100سال قبل، سفرنامه منحصربه‌فرد "ناپیر مالکوم" انگلیسی مربوط به دوره قاجارکه درخصوص آداب و رسوم آن دوره یزد توضیحاتی به همراه عکس‌هایی منتشر کرده است را بخشی از اسناد قدیمی موجود در استان برشمرد.
نگهداري سه ميليون سند در استان يزد
اين مسئول با اشاره به نگهداری نزدیک به سه میلیون سند در مرکز اسناد و کتابخانه ملی استان، گفت: البته تعدادی از اسناد بسیار با ارزش که عموماً اسناد حکومتی همچون فرامین پادشاهان صفویه، افشار و قاجار درخصوص حاکمان یزدي بوده به همراه تعدادی نسخ خطی، به صورت امانت تا زماني كه گنجينه اسناد ملي استان ساخته شود، در گنجینه اسناد ملی تهران در شرایط ایده‌آل نگهداری می‌شود و تصاویر آن اسناد و کتاب‌ها برای بهره‌برداری پژوهشگران و برنامه‌ریزان در استان موجود است.
وی با بيان اين كه متاسفانه آمار دقیقی از اسناد منتقل شده به تهران تا قبل از تشکیل مدیریت اسناد یزد در دست نیست، اظهار كرد: البته پس از تشكيل اين مديريت تاكنون حدود 400 نسخه خطی و 100 سند تاریخی برای نگهداری به تهران ارسال شده است.
ملك‌ثابت همچنين با اشاره به مرمت 20 سند تاريخي و هزار برگ سند عمومي در اين مركز، گفت: متاسفانه با توجه به عدم وجود کارگاه ترمیم و مرمت اسناد تاریخی، بخش زيادي از كارهاي مرمتي تخصصي در تهران انجام مي‌شود و حتی به دلیل نداشتن اتاق ایزوله در يزد، برخي اسناد برای ضدعفونی نيز باید به تهران ارسال و آفت‌زدایی شود.
ایجاد گنجینه اسناد ملی به نفع استان است
مدير كل مركز اسناد و كتابخانه ملي يزد، ایجاد گنجینه اسناد ملی در استان را يكي موضوع پراهميت و به نفع ادارات و پژوهشگران استان دانست و خواستار توجه بیشتر مسئولان استان به اين نياز شد.
به گفته وي، با ساخت اين گنجينه، ادارات مجبور به نگهداری اسناد راکد خود نخواهند بود و مي‌توانند با انتقال آنها به اين مركز علاوه بر نگهداري در شرايطي امن و ايده‌آل با امكان دسترسي راحت‌تر به آنها، فضای فیزیکی زیادی از اداره خود را خالی كنند و اين در حالي است كه هم‌اكنون اسناد بایگانی راکد در ادارات از نظم مناسبي برخودار نيست و یافتن سندي خاص برای آنها بسيار مشکل است.
ملک‌ثابت در پايان نيز متذكر شد: اسناد ادارات پس از انتقال به مركز اسناد به دو دسته‌ي اسناد ضروری و اسناد غیرضروری تقسیم می‌شود و آنهايي كه ممكن است در آينده به كار آيد پس از میکروب‌زدایی، ترمیم و مرمت، براساس اهمیت در سه سطح طبقه‌بندی و نگهداري می‌شوند.