به گزارش تابناک مازندران از شهرستان ساری، همان‌طور که می‌دانیم سازمان بهزیستی تشکیلاتی تخصصی و معتبر در ارائه خدمات پیشگیری، اجتماعی و توان‌بخشی به افراد در معرض آسیب، آسیب‌دیدگان اجتماعی و معلولان است.
این سازمان در راستای توانمندسازی، ارتقای سلامت و کیفیت زندگی آحاد جامعه با توجه ویژه به کودکان، زنان و سالمندان نقش مؤثری را در پیشرفت اجتماعی کشور ایفا می‌کند.
با توجه به اینکه از اهداف سازمان بهزیستی، کاهش بار ناشی از معلولیت‌ها در جامعه و ارتقای سلامت است، لذا طرح‌ها و برنامه‌هایی را در معاونت امور توسعه به‌منظور پیشگیری از معلولیت‌ها به اجرا در می‌آورد.
یکی از این اقدامات که از سال 75 اجرایی شده و همچنان ادامه دارد، برنامه پیشگیری از «آمبلیوپی» یا تنبلی چشم است، آمبلیوپی یا تنبلی چشم یکی از علل شایع کم‌بینایی و یا نابینایی یک‌چشمی یا گاهی دوچشمی بوده که در بسیاری از موارد قابل پیشگیری است.
تحقیقات نشان می‌دهد تنبلی چشم یکی از شایع‌ترین علت نابینایی یک‌چشمی در افراد زیر 20 سال و دومین علت کاهش بینایی در کودکان است.
* شیوع 1.2 درصدی تنبلی چشم در مازندران
کارشناس مسئول دفتر پیشگیری از معلولیت اداره‌کل بهزیستی استان مازندران در گفت‌وگو با فارس، گفت: تنبلی چشم کاهش دید یک‌طرفه و گاهی دوطرفه است که حتی با اصلاح، عیوب انکساری و رفع مشکلات ساختمانی چشم برطرف نشده و ادامه می‌یابد.
معصومه قنبری اظهار کرد: شیوع آمبلیوپی در جهان 2.5 درصد و در ایران 4.1 درصد و در مازندران 2.1 درصد است.
وی با بیان اینکه تنبلی چشم با تشخیص به‌موقع قابل درمان است، افزود: در تنبلی چشم کودک در ظاهر سالم و طبیعی به‌نظر می‌رسد اما از سلامت دید کافی برخوردار نیست بنابراین برای پیشگیری از تنبلی چشم باید چشم همه کودکان در سنین طلایی «زیر پنج سال»، حداقل سه بار معاینه شود.
این کارشناس مسئول اعتقاد دارد که هرچه درمان چشم تنبل با تأخیر انجام شود، احتمال به‌دست آوردن بینایی کامل کم‌تر می‌شود، به‌طوری که پس از 7 تا 10 سالگی درمان تاثیر چندانی در بهبود بینایی ندارد.
* غربالگری شنوایی نوزادان
قنبری با بیان اینکه سازمان بهزیستی آن‌دسته از کودکان مبتلا به این بیماری که بضاعت کافی برای تأمین هزینه‌های درمان را ندارند، مورد حمایت قرار می‌دهد، گفت: یکی دیگر از اقدامات پیش‌گیرانه اجرای برنامه غربالگری شنوایی نوزادان و شیرخواران است، زیرا همان‌طوری که می‌دانید شنوایی مهم‌ترین حس انسان است به‌طوری که نابینایی افراد را از اشیا و ناشنوایی افراد را از انسان‌ها جدا می‌کند.
وی ادامه داد: حالا اگر این سیستم دقیق صدمه‌ای ببیند منجر به عوارضی می‌شود که می‌تواند در سلامتی، ارتباط، پیشرفت تحصیلی و توانمندی کاری و اجتماعی فرد تأثیر منفی بگذارد و به‌طور متوسط از هر یک‌هزار نوزاد متولد شده، یک تا 6 نوزاد دچار اختلالات شنوایی مادرزادی یا اکتسابی هستند.
قنبری اظهار کرد: ضرورت دارد که بدانیم نقص شنوایی نوعی معلولیت پنهان و یکی از شایع‌ترین ناهنجاری‌های بدو تولد بوده و در جوامع مختلف به دلایلی مانند نبود آثار ظاهری آن در کودک، ناآشنا بودن خانواده یا علائم اولیه آن، اطلاع نداشتن از مراکز موجود، دانش ناکافی متخصصان درباره میزان شیوع و عوارض بسیار جدی آن و نیز اهمیت تشخیص به‌موقع این معلولیت، با تأخیر بسیار زیاد شناسایی می‌شود و اثرات بسیار منفی بر رشد گفتار، زبان و شناخت کودک دارد.
* آغاز غربالگری نوزادان و شیرخواران از سال 84
کارشناس مسئول دفتر پیشگیری از معلولیت اداره‌کل بهزیستی مازندران گفت: برنامه غربالگری، تشخیص و مداخله به‌هنگام شنوایی نوزادان و شیرخواران از سال 84 در حال اجرا است که در سه سطح پیش از یک‌ماهگی، تشخیص پیش از سه ماهگی و مداخله بیش از 6 ماهگی باید انجام شود.
این کارشناس مسئول تصریح کرد: در این برنامه، نوزاد در بدو تولد در واحدهای غربالگری شنوایی که عمدتا در بیمارستان و یا مراکز بهداشتی و یا مطب شنوایی‌سنجی‌ها مستقر هستند؛ مورد آزمون شنوایی قرار گرفته و در صورت مشکوک بودن و یا داشتن فاکتورهای خطر «بستری بودن بیش از 48 ساعت در NICU، سابقه خانوادگی کم‌شنوایی، سابقه ابتلا به مننژیت و ...»، ظرف مدت 4 تا 2 هفته تکرار می‌شود و در صورت تأیید و وجود مشکل، به سطوح تخصصی‌تر برای انجام مداخلات طبی و توان‌بخشی هدایت می‌شوند.
قنبری گفت: یکی دیگر از اقدامات دفتر پیشگیری از معلولیت‌ها، برنامه پیشگیری از معلولیت‌های ناشی از اختلالات ژنتیکی بوده و مشاوره ژنتیک گامی موثر در کم کردن معلولیت‌ها است.
وی ادامه داد: پیشگیری از اختلالات ژنتیکی و مادرزادی جنبه‌های مختلفی دارد که مشاوره ژنتیک هسته اصلی و بخش مهم این خدمات را تشکیل می‌دهد، زیرا از تشخیص و برآورد خطر تکرار بیماری تا راهنمایی افراد برای انتخاب بهترین راه و درمان یا مراجعه به مراکز دیگر را شامل می‌شود.
* ضرورت جدی گرفتن مشاوره ژنتیک
کارشناس مسئول دفتر پیشگیری از معلولیت اداره‌کل بهزیستی مازندران تصریح کرد: مشاوره ژنتیک از سال 77 در مراکز مشاوره ژنتیک رسمی زیر پوشش این سازمان، انجام می‌گیرد که در آن مرکز با حضور پزشک متخصص با پزشک عمومی دوره‌دیده ارائه می‌شود و در صورت نیاز به انجام آزمایش‌های تخصصی، مراجعان را به آزمایشگاه‌های معتبر و طرف قرارداد بهزیستی معرفی می‌کنند تا پس از آماده شدن نتیجه آزمایش‌های درخواستی، توصیه‌های لازم و نهایی توسط مشاور ژنتیک مرکز به مراجعان ارائه شود.
این کارشناس گفت: انجام مشاوره ژنتیک در موارد ازدواج‌های فامیلی، وجود معلولیت در فرد و یا در خانواده و بستگان، نقایص متعدد مادرزادی و شکل و قیافه غیرطبیعی، عقب‌ماندگی ذهنی، ناشنوایی، نابینایی و صرع در خانواده یا بستگان نزدیک، کوتولگی و اختلال رشد، نازایی، سقط‌های مکرر و مرده‌زایی همچنین حاملگی در سنین زیر 18 سال و بالای 35 سال، حائز اهمیت است.
قنبری ادامه داد: رویارویی با عوامل محیطی ناهنجاری‌زا در دوران بارداری مانند اشعه، دارو، مواد شیمیایی و عوامل عفونی، سابقه بیماری‌های متابولیکی مانند قیل‌کتونوری، سرطان‌ها و بیماری‌های قلبی نیز از جمله مواردی است که مبتلایان به آن، نیاز به مشاوره ژنتیک دارند.
* اهمیت و ضرورت افزایش سواد سلامت
وی با بیان اینکه آگاه‌سازی اجتماع‌محور برای پیشگیری از معلولیت‌ها از دیگر برنامه‌های بهزیستی در بخش پیشگیری از معلولیت‌ها است، افزود: اگر در جامعه‌ای سطح سواد سلامت پایین باشد، فهم و به‌کار بستن اطلاعات مربوط به سلامت دچار مشکل می‌شود و افراد دارای سواد سلامت پایین، هزینه‌های پزشکی بیشتری را متحمل می‌شوند.
کارشناس مسئول دفتر پیشگیری از معلولیت اداره‌کل بهزیستی مازندران اظهار کرد: افراد ناآگاه در زمینه سلامت وضعیت سلامتی ضعیف‌تری دارند، میزان بستری شدن و استفاده از خدمات اورژانس در آنها بیشتر است، این افراد مراقبت پیش‌گیرانه کمتری دارند و علاوه بر آن نیز سبب به هدر رفتن حجم زیادی از بودجه‌های بخش سلامت می‌شود، لذا پرداختن به موضوع سواد سلامت و به‌کارگیری راهکارهایی برای ارتقای آن در جامعه ضروری است.
این کارشناس گفت: دفتر پیشگیری از معلولیت‌های سازمان بهزیستی به‌منظور افزایش آگاهی افراد کم‌سواد با بهره‌گیری از روش‌های ساده آموزشی «چهره‌به‌چهره»، به‌صورت مستمر از سال 75 با همکاری دستگاه‌های اجرایی مختلف از جمله نهضت سوادآموزی، سازمان فنی و حرفه‌ای، مجتمع‌های روستایی و به‌صورت اجتماع‌محور در محلات شهری و روستایی اجرا می‌کنند تا با ارتقای سطح دانش و ایجاد نگرش مثبت شاهد رفتار درست در پیشگیری از معلولیت‌ها باشد.
* پیشگیری از معلولیت‌های ناشی از تصادفات رانندگی
قنبری ادامه داد: از دیگر اقدامات دفتر پیشگیری از معلولیت‌ها، پیشگیری از معلولیت‌های ناشی از حوادث رانندگی است، به‌دلیل اینکه تصادفات رانندگی به‌عنوان یک معضل اجتماعی باعث مرگ، مصدومیت، معلولیت و تحمیل هزینه‌های سنگین روحی، اجتماعی و مادی بر فرد و جامعه می‌شود و یکی از علل مهم معلولیت به‌ویژه آسیب‌های نخاعی است.
وی معتقد است، همان‌طور که شیوه صحبت کردن، منش و ظاهر، بخشی از روحیات و شخصیت ما را نشان می‌دهد، شیوه رانندگی ما نیز آشکارکننده وضعیت روانی و شخصیت ما است و بر همین اساس سازمان بهزیستی در سه سال گذشته فعالیت‌هایی را برای پیشگیری از حوادث رانندگی در ایام نوروز با ارائه بسته‌های آموزشی به مسافران آغاز کرده است.
* پیشگیری از معلولیت‌های دوران سالمندی
کارشناس مسئول دفتر پیشگیری از معلولیت اداره‌کل بهزیستی استان مازندران با تأکید بر اینکه آگاه‌سازی و پیشگیری از معلولیت‌های دوران سالمندی نیز یکی دیگر از اقدامات این دفتر است، اظهار کرد: امروزه افزایش امید به زندگی و کاهش سطح باروری و زاد و ولد سبب بالا رفتن شمار سالمندان نسبت به کل جمعیت شده است و این رشد فزاینده افراد مسن همچنان ادامه دارد.
این کارشناس ادامه داد: براساس تعریف سازمان ملل متحد کشوری که بیش از 70 درصد جمعیت آن سالمند باشد، کشوری سالمند به حساب می‌آید و استان مازندران نیز از درصد بالاتری برخوردار است.
قنبری اظهار کرد: نخستین شعله و شکل عمده در این گروه، فقر آموزش است و این آموزش باید برای گروه‌های مختلف از جمله مردان سالمند و مراقبان سالمند صورت گیرد تا در سالمندی، از سلامت برخوردار باشند.
وی در پایان گفت: باید توجه داشت که ارتقای سلامت سالمندی و توجه به نیازهای مراقبتی سالمندان در جوامع مختلف، متفاوت بوده و جامعه نیز از عوامل متعددی از جمله شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آن تأثیر می‌پذیرد.