شطرنج

به گزارش خبرنگار تابناک هرمزگان// شطرنج یک بازی است که توسط دو بازیکن انجام می‌شود که ما آنها را بازیکن سیاه و بازیکن سفید می نامیم. این بازی روی صفحه شطرنج که از ۶۴ خانه مربع تشکیل شده است انجام می شود. موقعیت اولیه بازی از ۱۶ مهره سفید و ۱۶ مهره سیاه تشکیل شده است. مهره‌های شما باید به‌گونه‌ای مهره شاه حریف را تهدید کنند که هیچ راه فراری وجود نداشته باشد. اما شطرنج آنقدرها که به نظر می‌رسد ساده نیست و گرچه به سهولت هرچه تمام‌تر قادر به آموختن قوانین بنیادین خواهید بود، اما برای شکست دادن حریفان توانمند و ماهر باید استراتژی‌هایی نبوغ‌آمیز را به کار بگیرید.
هر بازیکن به نوبت یک حرکت انجام می دهد. همیشه سفید بازی را شروع می کند. در یک حرکت معمولی بازیکن سفید یک مهره سفید را انتخاب می‌کند و آن را به یک مربع دیگر منتقل می کند. خانه مقصد یا خالی است یا قبلا توسط یک مهره حریف اشغال شده است. در مورد دوم گفته می‌شود که مهره دشمن گرفته می شود. مهره گرفته شده از صفحه برداشته می شود و دیگر هیچ نقشی در بازی نخواهد داشت.
هر یک از مهره‌های شطرنج به شکل مخصوصی حرکت می‌کنند و قادر به زدن مهره‌های حریف نیز هستند.بازی شطرنج به سه بخشِ شروع بازی یا گشایش، وسط بازی و آخر بازی تقسیم می‌شود که در هر یک از این مراحل، تاکتیک‌ها، استراتژی‌ها و سبک‌های متفاوتی به‌کار بسته می‌شوند. مهره‌های شطرنج دارای ارزش متفاوتی هستند و برای ثبتِ حرکات، با نمادهای ویژه‌ای نوشته می‌شوند

شطرنج دارای تاکتیک‌هایی ازجمله چنگال و آچمز و حرکات ویژه‌ای مانند حرکت قلعه، آن‌پاسان و ترفیع پیاده است

تاریخچه و قدمت بازی شطرنج
قدمت این بازی به سدهٔ ششم میلادی در شرق هندوستان بازمی‌گردد. نوع اولیهٔ شطرنج با نام سانسکریتِ چاتورانگا در امپراتوری گوپتا ابداع شد و در زمان حکومت خسرو انوشیروان ساسانی به ایران معرفی شد. شطرنج در ایران، با کمی تغییر در قوانین بازی، نام چَترَنگ را بر خود گرفت و با فتح قلمرو امپراتوری ساسانیان، توسط عرب‌ها در سراسر جهان اسلام رایج شد و «شطرنج» نام گرفت.
در اواخر قرن نوزدهم، رقابت قهرمانی شطرنج جهان بنیادگذاری‌شد. نخستین قهرمان رسمی شطرنج جهان ویلهلم اشتاینیتس، شطرنج‌باز یهودی اهل بوهم بود که در سال ۱۸۸۶ با غلبه بر یوهانس تسوکرتورت ِانگلیسی این عنوان را به‌دست‌آورد.

آیا شطرنج رده سنی خاصی دارد؟
هم زنان و هم مردان امکان کسب عنوان قهرمانی شطرنج جهان و دریافت درجات استادی را دارند و تورنمنت‌های شطرنج اغلب بدون محدودیت جنسیتی و سنّی برگزار می‌شوند، اما درجات و عناوین مخصوصی هم برای شطرنج‌بازان زن در نظر گرفته شده که دریافت آن‌ها شرایط آسان‌تری دارد و مسابقهٔ قهرمانی شطرنج زنان جهان هم برای تعیین بهترین بانوی شطرنج‌باز دنیا برگزار می‌شود. فیده همچنین مسابقات قهرمانی جهان را برای رده‌های سنّی مختلف و به‌طور جداگانه برای دختران و پسران برگزار می‌کند و درجات استادبزرگی مخصوصی را هم به بهترین طراحان و حل‌کنندگان مسائل شطرنج اهدا می‌کند.

هر مهره چطور کار می‌کند و در کدام نقطه از زمین قرار میگیرد؟
رخ
رخ که گاهی «قلعه» نیز نامیده می‌شود (اما نباید آن را با حرکت «قلعه کردن» در بازی اشتباه گرفت)، شبیه به برجی کوتاه است. این مهره می‌تواند به صورت افقی یا عمودی در هر میزان فضای خالی در دسترس حرکت کند و در مسیر خود نیز قادر به زدن مهره‌های حریف است.رخ‌ها مهره‌ای قدرتمند با دامنه حرکت بسیار زیاد هستند.

اسب
این مهره به شکل حرف L حرکت می‌کند، بنابراین هنگام حرکت می‌تواند دو فضای عمودی و سپس یک فضای افقی به جلو برود یا عکس همین مسیر را به صورت دو فضای افقی و یک فضای عمودی طی کند. اسب تنها مهره‌ای است که می‌تواند از روی دیگر مهره‌ها (چه خودی و چه غیر خودی) بپرد. اما اسب صرفا قادر به زدن مهره‌هایی خواهد بود که در فضای مقصد او حضور دارند.

سرباز
ساده‌ترین مهره در بازی شطرنج سرباز است و هر بازیکن ۸ عدد از آن را در ابتدای بازی در اختیار دارد. در حرکت ابتدایی، سرباز می‌تواند به اندازه یک یا دو فضای خالی به سمت جلو برود، اما از حرکت دوم به بعد اجازه حرکت در تنها یک فضای خالی را دارد. در صورتی که مهره‌های حریف در فضای مقابل قرار گرفته‌ باشند، سرباز نمی‌تواند به جلو برود و از سوی دیگر قادر به زدن مهره‌های روبه‌رویی نیست. با سرباز تنها می‌توان مهره‌هایی را زد که در فضاهای اریب مقابل قرار گرفته‌اند.

فیل
از آن‌جایی که فیل صرفا اریب حرکت می کند اما در عوض می‌تواند به هر میزان در فضاهای در دسترس جابه‌جا شود و قادر به از پیش رو برداشتن مهره‌های حریف در مسیر خود نیز هست.

وزیر
وزیر قابلیت‌های فیل و رخ را به صورت همزمان در خود جای داده و بعد از شاه، ارزشمندترین مهره شما در زمین بازی به حساب می‌آید. و معمولا با تاج زنانه‌ای که روی سر دارد شناسایی می‌شود. وزیر می‌تواند به صورت افقی، عمودی و اریب، به هر میزانی که بازیکن می‌خواهد حرکت کند و از تمام این جهات نیز قادر به زدن مهره‌های حریف خواهد بود.

شاه
شاه مهره‌ای بسیار ارزشمند است و باید تحت هر شرایطی از آن محافظت کنید. این مهره می‌تواند در هر نوبت تنها به اندازه یک فضا در هر جهتی جابه‌جا شود و به همین شکل نیز قادر به زدن مهره‌های حریف خواهد بود. این مهره‌ای است که دلتان نمی‌خواهد هیچوقت از دست بدهید، اما در عین حال هیچوقت حریف قادر به زدن مهره شاه شما نیست.

هدف اصلی شطرنج چیست؟
هدف بازی شطرنج کیش و مات حریف است. این امر هنگامی اتفاق می‌افتد که شاه حریف در کنترل مهره های ما باشد و هیچ راه قانونی برای حرکت نداشته باشد. در این حالت شاه امکان هیچ نوع حرکت قانونی و ترک خانه خود را ندارد.
هدف از بازی شطرنج گرفتن شاه حریف است اما به واقع گرفتن شاه حریف کاری توهین آمیز و ناخوشایند است. بنابراین این کار مجاز نیست. به همین سبب مفهومی به نام کیش کردن به وجود آمده است. منظور از کیش کردن دنبال کردن شاه حریف و اسیر کردن آن است به گونه‌ای که امکان حرکت از شاه حریف گرفته شود. به همین منوال برای جلوگیری از گرفتن مهره شاه بازیکن باید شاه خود را از کنترل حریف خارج کند و حریف نیز در ادامه تلاش می‌کند تا شاه بازیکن را اسیر کند.

شطرنج فیده چیست؟
فیده نام اختصاری فدراسیون بین المللی شطرنج است که وظیفه ارتباط فدراسیون های ملی شطرنج را به عهده دارد و سازمان اداره کننده و رقابت های شطرنج در سطح جهانی است.معمولاً منظور از شطرنج فیده مسابقات شطرنجی است که توسط فیده برگزار می شود.

شطرنج در چند نوع انجام می‌شود؟
حال به برسی انواع سبک بازی شطرنج می‌پردازیم
شطرنج بلیتس یا سرعتی
شطرنج بلیتس که به عناوین رعد آسا و سرعتی نیز شناخته می شود به بازی هایی اطلاق می شود که دارای محدودیت زمان زیادی است و معمولاً برای هر بازیکن حداکثر ۱۰ دقیقه یا کمتر است.
شطرنج سوئیسی
شطرنج سوئیسی به روشی اطلاق می شود که تعداد شرکت کنندگان در یک مسابقه زیاد است و برگزار کنندگان نمی خواهند از روش حذفی استفاده کنند تمایلی به روش دوره ای هم به خاطر صرف وقت و هزینه زیاد ندارند. بنابراین در روش سوئیسی مسابقات به صورت دوره ای اما در چند دور محدود برگزار می شود و قهرمان نهایی کسی است که بیشترین امتیاز را کسب کرده باشد.
شطرنج سیامی
شطرنج سیامی که به عناوین شطرنج تبادلی، شطرنج پشت سرهم، شطرنج متقابل، شطرنج مبادله‌ای و شطرنج تیمارستانی نیز شناخته می‌شود یک نوع شطرنج محبوب است که توسط دو بازیکن در دو تیم و در دو صفحه شطرنج انجام می شود. قوانین شطرنج عادی نیز برای این بازی اعمال می‌شود با این تفاوت که مهره های گرفته شده در هر صفحه به عنوان ذخیره در اختیار هم تیمی در صفحه دیگر قرار می گیرد.

قوانین اساسی بازی شطرنج چیست؟
نتیجه شطرنج
نتیجه شطرنج به سه صورت است یا به برد سفید (باخت سیاه) یا برد سیاه (باخت سفید) یا به تساوی کشیده می‌شود. برد یکی از طرفین به سه طریق اصلی می‌تواند اتفاق بیفتد:حریف مقابل مات شده باشد؛ بازی بلافاصله خاتمه می‌یابد.
حریف مقابل باخت را قبول کرده باشد؛ در این صورت می‌گویند حریف تسلیم شده یا بازی را واگذار کرده‌است و بازی بلافاصله خاتمه می‌یابد.
در مسابقاتی که با کنترل زمان برگزار می‌گردد زمان حریف به پایان رسیده باشد. بازی بلافاصله خاتمه می‌یابد.
1 بازی شطرنج بین دو حریف انجام می‌شود که مهره‌های خود را به نوبت بر یک صفحهٔ مربع به نام صفحهٔ شطرنج حرکت می‌دهند. بازیکن دارای مهره‌های سفید بازی را شروع می‌کند. نوبت حرکت بازیکن زمانی است که حرکت حریف او انجام شده‌باشد.
2 هدف هر بازیکن قراردادن شاه حریف در معرض حمله است به نحوی که حریف در حرکت قانونی بعد به هیچ امکان نتواند شاه خودش را از معرض حمله خارج کند. بازیکنی که موفق به این امر شده‌است به اصطلاح حریف را «کیش و مات» کرده‌است و بازی را برده‌است.
3. اگر بازی به شرایطی برسد که هیچیک از دو بازیکن نتواند «کیش و مات» کند، بازی مساوی است.

گردآورنده: فاطمه سالاری

انتهای پیام//