تابناک/ ناهار را در رستورانی شیک صرف کرده و در مسیر پیاده‌رو از تماشای سوغاتی‌ها، ترنم موسیقی سی‌دی فروشی‌ها و تنوع رنگ لباس ها در فروشگاه های پوشاک لذت می‌برید، ناگهان غرش اره و مته تعمیرگاه و جوشکاری آرامش را سلب می‌کند.
خانه های اطراف این مغازه ها که این روزها چند طبقه هم ساخته شده اند این روزها یکی از معضلاتشان وجود این مشاغل و آلایندگی های صوتی و محیطی شان است، به راستی چرا این مشاغل مزاحم و آلاینده از شهرها خارج نمی‌شوند، مشاغلی که انتقال آنها در شهرهای بزرگ و کوچک سالهاست موضوع پیگیری ها و جلسات بسیاری است.
کسب و کار برای امرار معاش، امری واجب است و مسئولان در همه شهرها توام با رعایت قانون و ساماندهی مشاغل مزاحم به نوعی حال و روز کسبه و اصناف را نیز مراعات می کنند تا به اصطلاح نه سیخ بسوزد و نه کباب و در گستره بازارها هم صاحبان واحدهای تجاری و خدماتی راضی باشند و هم شهروندان و گردشگران.
دیدگاه شهروندان و گردشگران
اغلب گردشگران فعالیت پر سر و صدای تعمیرگاه ها در لابلای غذافروشی ها، کتاب فروشی ها و خواربار فروشی ها را صحیح نمی دانند و خواستار برچیده شدن مشاغل مزاحم بخصوص در شهرهای گردشگرپذیر هستند.
مرتضی فرهادی که از تبریز به آستارا سفر کرده، گفت: هر سال به آستارا و گیلان سفر می کنم و متاسفانه سال به سال بر تعداد کسب و کارهای دارای آلودگی صوتی و فیزیکی افزوده می شود و البته در تبریز نیز شاهد این مشکل هستیم و این مساله مختص شهرهای شمالی نیست.
وی ادامه داد: در برخی شهرها در نزدیکی غذاخوری ها، مصالح ساختمانی نیز عرضه می شود و گرد و خاک گچ و سیمان در حین تخلیه و بارگیری، اطراف غذاخوری ها را فرامی گیرد و آلودگی های زیادی در پی دارد.
یک شهروند آستارایی نیز گفت: از سر و صدای برخی تعمیرگاه ها ناراضی هستیم و البته به صدمه دیدن کسب و کار و درآمد همشهریان نیز راضی نمی شویم اما اگر اینگونه حرفه ها در نقطه ای از شهر متمرکز شود، به نفع همه است.
او ادامه داد: نباید انتقال تعمیرگاه ها و کارگاه های آلاینده به خارج از شهر، سبب افزایش قیمت کالاها یا خدمات آنها شود و مسئولان امر باید در این رابطه نیز چاره ای بیاندیشند.
شهروندی دیگر نیز گفت: اگر امکان خروج مشاغل مزاحم از شهرها وجود ندارد، حداقل از سد معبر آنها در پیاده روها جلوگیری شود تا شهروندان و گردشگران به راحتی تردد کنند.
نگاه موشکافانه به نحوه تعریف و مدیریت صنوف دارای آلایندگی های صوتی و فیزیکی در داخل شهرها، پرده از وجود نوعی دوگانگی در راه اندازی، مدیریت و کنترل آنها بر می دارد و به بیانی دیگر،شغل هایی هستند که با وجود ضرورت فعالیت در شهر، فاقد پروانه کسب هستند و برخی حرفه های فنی و کارگاهی نیز در قلب و پاک ترین نقطه شهرها فقط به دلیل داشتن پروانه کسب، پتک آهنین خود را بر حوصله ها و سلامت مردم می کوبند و بسیاری از ابزار و تجهیزات این قبیل صنوف در پیاده روها رها شده است.
این اعوجاج تصویری و صوتی مختص یک شهر نیست بلکه در مناطق مختلف مشهود است و بخصوص در شهرهای گردشگرپذیر نظیر بندر مرزی آستارا دردسرهای خود را دارد و برای کالبدشکافی موضوع و درک موضع مسئولان در جلسه کارگروه ساماندهی مشاغل مزاحم در فرمانداری آستارا حضور یافتیم موضوعی که حقایق، تنگناها و موانع کاری مطرح شده در آن به بسیاری از شهرها قابل تعمیم است.
ضرورت خروج مشاغل مزاحم و آلاینده از شهرها
معاون برنامه ریزی و امور عمرانی فرماندار آستارا می گوید: صاحبان تعمیرگاه ها حریم و حدود فیزیکی کار خود را رعایت نمی کنند و با گستردن ابزار و وسایل خود یا با تعمیر خودروها در پیاده روها، چهره شهر را نازیبا کرده اند.
کامبیز لقمانی مقدم افزود: برخی صاحبان حرف بدون هماهنگی و مجوز در پیاده روها برای مقاصد خود داربست نصب می کنند و بعد از پایان کار نیز در برداشت آن تعلل و تساهل نشان می دهند.
او ادامه داد: باید شهرداری ها برای ساماندهی مشاغل مزاحم، برنامه مدون داشته باشند و از دستگاه های مرتبط، روسای اتحادیه ها و اصناف برای همفکری و تصمیم گیری دعوت کند.
وی با اذعان به اینکه مشاغل در حوزه کاری شهرداری تعریف می شود و نمی توان این نهاد را از گردونه مدیریت کسب و کارها حذف کرد، الزامی نبودن استعلام اصناف از شهرداری ها برای صدور پروانه کسب را غیرمنطقی دانست.
برای صدور پروانه کسب از شهرداری استعلام نمی شود
مسئول واحد حقوقی شهرداری آستارا هم می گوید: مشاغلی نظیر تعمیرگاه ها، صنایع چوب، تعویض روغن ها و آلومیینیوم سازی ها مطابق قانون جزو مشاغل مزاحم محسوب می شوند و علت رشد قارچ گونه و فزاینده آنها در داخل شهرهای آستارا و لوندویل، استعلام نشدن از شهرداری ها در صدور پروانه کسب است.
اکبر پوربایرام اظهار کرد: از این قبیل مشاغل مزاحم در شهر بسیار است و سال ها بدون پرداخت عوارض شهرداری و فقط به دلیل داشتن پروانه کسب فعالیت می کنند ضمن اینکه در مقطعی تصمیم گرفتیم برخی از آنها را پلمب کنیم اما پروانه کسب ارائه کردند و مرجع قضایی نیز به استناد پروانه، مانع پلمب آنها شد.
وی افزود: خیلی از این مشاغل مزاحم، بخشی از حیاط یا پارکینگ خود را به مغازه تبدیل کرده اند و در پیاده روها کار می کنند و متاسفانه بدون استعلام از شهرداری برای آنها پروانه کسب صادر و فعالیت آنها قانونی قلمداد می شود.
در مقطعی تصمیم گرفتیم برخی مشاغل مزاحم را پلمب کنیم، اما پروانه کسب ارائه کردند و مرجع قضایی نیز به استناد پروانه، مانع پلمب آنها شد.
مسئول واحد حقوقی شهرداری آستارا گفت: این مشکل مربوط به این شهرستان نیست و باید در استان و سطح کشور در این خصوص بازنگری و تصمیم گیری شود و تصمیم و اراده کلی برای خروج مشاغل مزاحم از شهرها ضروری است.
پوربایرام افزود: در صورت وجود قانون محکم، مشکلی برای اجرای آن نداریم و شهرداری آستارا در سال های قبل یک مدرسه را در این رابطه به دلایل قانونی پلمب کرده بود.
وی بیان کرد: شهرداری مطابق قانون مصوب سال ۱۳۴۵ باید از شکل گیری مشاغل مزاحم جلوگیری کند و اگر در زمان صدور پروانه کسب، نظر شهرداری لحاظ شود، این مشکل ایجاد نخواهد شد.
وی ادامه داد: به تازگی طبق یک نظر مشورتی، کمیسیونی در شهرداری برای ساماندهی مشاغل مزاحم تشکیل شده و مصوباتش لازم الاجراست، اما نحوه اجرا و شرایط آن جای سئوال و ابهام دارد.
کارشناس شهرداری آستارا گفت:این در حالی است که علاوه بر آن فقط حدود ۵۰۰ واحد صنفی فاقد پروانه کسب در آستارا فعالیت می کنند و برای ساماندهی آنها نیز باید تیم قوی متشکل از دستگاه های مرتبط تشکیل و با صاحبان حرف صحبت شود وگرنه اجرای رای کمیسیون داخل شهرداری، اثر مثبتی نخواهد داشت.
او افزود: اینکه برخی دستگاه ها ادعا می کنند شهرداری باید با لحاظ آئین نامه یا بخشنامه داخلی مانع مشاغل مزاحم شود، مبنای حرکت نیست زیرا قانون، فراتر از آئین نامه و بخشنامه است و مطابق قانون، وقتی پروانه کسب بدون استعلام از شهرداری صادر می شود، دست ما برای برخورد با مشاغل مزاحم بسته است.
وی ادامه داد: به عنوان مثال اگر به خروج ۱۰ واحد آلاینده صوتی و بهداشتی از شهر تصمیم بگیرم، آنها را چگونه و کجا باید منتقل کنیم؟ با وجود اینکه بخش خصوصی، محلی را برای این امر تعیین کرده است، اما صاحبان مشاغل به انتقال از شهر و پرداخت اجاره بیشتر تمکین نمی کنند.
قانون به ما نگفته از شهرداری استعلام کنید
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت آستارا گفت: قانون به این اداره و اتاق اصناف برای استعلام از شهرداری در صدور پروانه کسب تکلیف نکرده است اما این امر با احاطه شهرداری به کسب و کارها مغایرت ندارد و شهرداری باید با برقراری گشت ها و نظارت ها با تغییر کاربری های غیرقانونی مشاغل و پرداخت نشدن عوارض برخورد کند.
محسن آهنی افزود: خیلی از شهرداری ها به استعلام نشدن از آنها در صدور پروانه کسب معترض هستند اما این کار مبنای قانونی دارد و استعلام اتاق اصناف از شهرداری ها برای صدور پروانه، الزامی نیست.
وی ادامه داد: مطابق قانون نظام صنفی که به اتحادیه ها ابلاغ شده است، هیچ صاحب شغلی نباید به استناد قانون صنفی، آئین نامه ها و مقررات سایر دستگاه ها را نادیده بگیرد و از این حیث، شهرداری نباید به دلیل وجود پروانه کسب از پلمب مغازه متخلف امتناع کند.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت آستارا به شهرداری پیشنهاد کرد: بخشی از زمین های تحت تملک در حاشیه شهر را برای انتقال مشاغل مزاحم تعیین کند و به تدریج صاحبان اینگونه کارها را برای انتقال کسب و کارها متقاعد نمایند و از این محل برای شهرداری درآمد نیز ایجاد خواهد شد.
حسن ابوالحسنی رئیس اتاق اصناف آستارا نیز گفت: مطابق بخشنامه سراسری، به هرجای مسقف که محل کسب و کار باشد، پروانه کسب صادر می کنیم و از نظر اتاق اصناف نیز خیلی از کارگاه ها مزاحم هستند اما صاحبان اینگونه مشاغل برای پارکینگ خودرو نیز مجوز واحد تجاری می گیرند و سپس برای دریافت پروانه کسب به اتاق اصناف مراجعه می کنند.
در اتاق اصناف مطابق بخشنامه سراسری، به هرجای مسقف که محل کسب و کار باشد، پروانه کسب صادر می کنیم و صاحبان اینگونه کارها، برای پارکینگ خودرو نیز مجوز واحد تجاری می گیرند و سپس برای دریافت پروانه کسب به ما مراجعه می کنند.
مرتضی محبوبی فر نماینده نیروی انتظامی نیز گفت: در سال های گذشته اصناف برای شروع کسب و کارها از نیروی انتظامی استعلام می گرفتند اما اکنون همه مشاغل ملزم به استعلام نیستند و این دستورالعمل از بالا ابلاغ شده و کسی در شهرستان مقصر نیست.
چه باید کرد؟
مسئول واحد حقوقی شهرداری آستارا اظهار کرد: الزام صنوف به استعلام از شهرداری برای اخذ پروانه کسب باید در سطح استان و شاید کشور مطرح و تصمیم گیری شود و این موضوع را به استانداری گیلان منعکس کرده ایم.
رئیس اتاق اصناف آستارا گفت: این مشکل در سطح شهرستان حل نخواهد شد و باید از بالا و در سطوح استانی و ملی برای رفع آن همفکری و تصمیم گیری شود.
محبوبی فر نماینده نیروی انتظامی در ستاد ساماندهی مشاغل مزاحم در آستارا افزود: باید راه حل و راهکاری برای شهرداری ارائه شود تا این نهاد بتواند حتی مشاغل دارای پروانه کسب را در صورت مشاهده تخلف، پلمب کند.
ناگفته نماند که به عقیده کارشناسان شهرداری، مشاغل مزاحم و سد معبر تعریف های متفاوتی دارند و ماموران شهرداری ها برای برچیدن مصادیق سد معبر مانعی ندارند اما چنان که مطرح شد، صدور بدون استعلام پروانه کسب، برای شهرداری ها در برخورد با حرف مزاحم و آلاینده محدودیت و ممنوعیت ایجاد می کند و به نظر می رسد این مشکل و مقوله به یک شهر یا استان اختصاص ندارد و باید در بعدی کلی و فراگیر بررسی و راهکارهای قانونی و نتیجه بخش ارائه شود.
شهرستان گردشگرپذیر بندر مرزی آستارا با ۹۱ هزار نفر جمعیت و حدود ۶ هزار واحد صنفی در منتهی الیه غرب استان گیلان و همسایگی جمهوری آذربایجان واقع شده است.