همه چیز از طلای منحصر به فرد یزد، از ثبت ملی زرگری سنتی یزد تا مشکلاتی که امروز طلاکاران یزدی گریبانگیر آنند.
کد خبر: ۷۰۲۳۷۲
تاریخ انتشار: ۲۲ دی ۱۳۹۷ - ۱۹:۳۶ 12 January 2019

وارد بازار یزد می شوم. بازار قدیمی شاهزاده فاضل که به بازارهایی چون بازار خان و بازار طلافروشان یزد ختم می شود. بازاری که مغازه دارانش به فروش اجناس مختلف که بیشتر آن از هنرهای اصیل مردمان خطه کویر است، مشغولند. اما آن چیزی که در این بازار بیشتر از همه چشم نوازی می کند، طلاهای سنتی یزد است. از دیرباز طلای یزد به دلیل داشتن عیار 20 و نقش و نگارهای زیبا، نه تنها در یزد خریداران زیادی دارد بلکه وقتی مسافران به این شهر تاریخی سفر می کنند، از این دست ساخته زیبا به یادگار می بَرند.
درخشش طلای بیست در کویر طلایی ایران طلاهای سنتی که هنر دست مردانی است که با سختکوشی و تلاش هنوز هم در حجره های خود، نقش های اصیل را بر بَرگه های طلا می کوبند و آنرا در بازارهای داخلی و خارجی عرضه می کنند. به مغازه یکی از طلاسازان یزدی می روم. آقا مرتضی 35سال دارد و در بازار شاهزاده فاضل، مغازه کوچکی دست و پا کرده و در آن مشغول به طلاسازی است. او می گوید: هنرمندان یزدی در ساخت زیورآلات از طلایِ با عیار 20 استفاده می کنند، این طلا شفافیت بیشتری نسبت به طلایِ با عیار 18دارد و خوش رنگ تر، مقاوم تر و دارای شکنندگی کمتر است.
آقا مرتضی در خصوص طلاهای ساخته شده برایم گفت: در یزد ساخت زنجیرهای چینابی، ملیله، هِل و گُل و گُل اناری همه به صورت دستی انجام می‌شود و این ساخته ها مختص به شهر یزد است.
درخشش طلای بیست در کویر طلایی ایران در حین گفتگو با این طلاساز جوان، او از خِبرگی کار حاجی عباس می گوید، کسی که در محضرش شاگردی کرده و خیلی از ساخته هایش را مدیون تلاشهای استاد پرده باف است.
آقای پرده باف از طلاسازان کهنه کار یزدی است. مغازه او در پاساژ حضرتی در اواسط بازار شاهزاده فاضل واقع شده است. با آقا مرتضی به مغازه حاجی عباس می روم. کسی که 60 سن دارد و نزدیک به نیم قرن به ساخت طلاهای سنتی مشغول است.
دقایقی با حاجی عباس به گفتگو نشستم. پوست انگشتان دستش از کار با تجهیزات طلاسازی رنگ باخته بود و نفس هایش در حین گفتگو به شماره می افتاد. دود حاصل از لحیم های کار، نفس هایش را تنگ کرده اما هنوز عاشقانه، پشت میزش با عینک کوچکی که بر چشم دارد نقش های زیبا بر روی طلا می نگارد.
درخشش طلای بیست در کویر طلایی ایران آقای پرده باف از مراحل طلاسازی می گوید و می افزاید: ابتدا طلا را آب می کنیم. بعد با استفاده از دستگاه، چرخ می کنیم تا به شکل مورد دلخواه تبدیل شود، سپس آن را در قالب مورد نظر می گذاریم و با پیاده سازی طرح اصلی، قسمت های مختلف را با لحیم به هم جوش می دهیم تا ترکیب ما کامل شود و در نهایت آن را پرداخت می کنیم تا زیبایی اش دوچندان شود.
او پَرداخت طلای یزد را در کشور منحصر به فرد می داند و می افزاید: طلای یزد پَرداخت خاص خود را دارد به گونه‌ای که طلاهای ساخت شهر‌های دیگر بعد از پَرداخت رنگشان به سرخی می‌زند، اما زیورآلات یزد رنگ طلایی زیبا و جذابی دارند.
حاجی عباس می افزاید: مدت زمان آماده سازی هر طرح طلای سنتی متفاوت است. بعنوان مثال یک انگشتر طلای معمولی با 3 تا 4 گرم طلا، حدود 10ساعت مداوم زمان نیاز دارد. او گرچه گَرد پیری بر چهره اش نمایان شده است اما همچنان از ذوق ساخت تولیداتی می گوید که نه تنها در ایران بلکه در جهان آن را فقط به نام یزدی ها می شناسند و طرفداران زیادی دارد.
درخشش طلای بیست در کویر طلایی ایران طلای سنتی، از صنایع دستی اصیل یزد
زیورآلات سنتی یزد، از قدیمی‌ترین و گران بهاترین صنایع دستی مشهور هنرمندان با ذوق یزدی است. کسانی که با طرح های بسیار زیبا از نقوش ساده هندسی و نمادین با تلفیق سنگ ها و گوهرهای قیمتی، ساخته هایی بسیار زیبا از طلا را خلق و عرضه می کنند.
در گذشته طلاسازان یزدی از وسایلی همچون ترازوهای مثقالی، بوته، كوره‌های گلی، انبر سركج،‌ رجه با شيارهای كوچک و بزرگ، حديده با سوراخ‌های متعدد در انواع ياقوتی و الماس استفاده می کرده اند که با پیشرفت تکنولوژی کارگاههای طلاسازی یزد هم به دستگاه‌ها و تجهیزات مدرن مجهز شده‌اند.
درخشش طلای بیست در کویر طلایی ایران رئیس اتحادیه صنف طلا و جواهر یزد با اشاره به قدمت بیش از 500ساله طلاسازی در استان یزد، می گوید: عیار بالا و طرح ها و نقش های خاص از ویژگی‌های شاخص طلاهای سنتی شهر یزد محسوب می شود که در ایران و جهان همتا ندارد.
محمدرضا نوری زاده با بیان اینکه طلاسازان یزدی بیش از 500نوع طرح را بر روی زیورآلات سنتی طراحی می کنند می افزاید: طرح‌های مروارید، ملیله و انواع زنجیر از طرح‌های زیور آلات سنتی مختص استان یزد به شمار می رود.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان یزد هم می گوید: ساخت زیورآلات سنتی از هنرهای دستی شهر تاریخی یزد محسوب می شود که در ایران و جهان با نام "زرگری یزدی" معروف است و یکی از دلایل شهرت آن، عیار بالای طلای یزد است.
محمدرضا دهقان می افزاید: محک طلا، روشی برای سنجش عیار طلاست که از گذشته های دور از سوی زرگران یزدی برای سنجش طلا مورد استفاده قرار می گرفت، روشی که بوسیله آن زرگران دست ساخته های خود را با عیار دقیق و بدون هیچ کم و زیاد روانه بازار می کردند و همین امر اکنون به طلای یزد و طلاسازان یزدی اعتباری دو چندان داده است.
درخشش طلای بیست در کویر طلایی ایران

ثبت روش های سنتی زرگری یزد در فهرست آثار ملی
زیبایی خیره کننده زیورآلات سنتی یزد و همچنین هنر دست اصیل زرگران یزدی موجب شد تا از چندی پیش ساز و کار ملی شدن این هنر صنعت بومی در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آغاز و پس از گذشت ماهها تحقیق و بررسی در این خصوص، روش سنتی زرگری یزد ملی شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد می گوید: روش ساخت زنجیر هل ملیلیه یزدی، ساخت زنجیر توپ ملیله یزدی، ساخت زنجیر هِل و گُل، شیوه ساخت زنجیر کلافه‌ای و هنر ساخت دست بند اشرفی از جمله فنون یزدی‌ها در روش‌های سنتی زرگری است که به تازگی در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده‌ است.
سید مصطفی فاطمی می افزاید: روش ساخت زنجیر هل ملیله یزدی به شماره 1673 ، روش ساخت زنجیر توپ ملیله یزدی به شماره 1669 ، روش ساخت زنجیر کلافه ای به شماره 1671 ، هنر ساخت دستبند اشرفی یزدی به شماره 1672 و هنر ساخت زنجیر هل و گل به شماره 1670 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد با بیان اینکه ثبت این روش های قدیمی، راهی برای رونق و احیای دوباره زرگری سنتی است، می گوید: یکی از وظایف مهم میراث فرهنگی، مطالعه و بررسی آثار فرهنگی تاریخی و طبیعی به منظور ثبت آنها در فهرست آثار ملی، و بررسی و شناسایی آثار فرهنگی و تاریخی و طبیعی دارای ارزش و همچنین تهیه شناسنامه های فنی و سایر موارد مربوط به ثبت آثار منقول و غیر منقول تاریخی - فرهنگی، بافت‌های تاریخی، میراث طبیعی و معنوی در فهرست آثار ملی است.
درخشش طلای بیست در کویر طلایی ایران

فعالیت 700هنرمند زیورآلات سنتی در یزد
در استان یزد کارگاه‌های طلاسازی زیادی وجود دارد و می‌توان گفت بیشترین سازندگان طلا در این استان فعالیت دارند و سالانه حجم زیادی از طلاهای یزد به سایر استان‌ها و حتی خارج از کشور هم صادر می شود.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان یزد با اشاره به اینکه بیش از دو هزار صنعتگر در بخش ساخت طلا و جواهرات در یزد فعالیت می کنند، می گوید: از این تعداد بیش از 700نفر در بخش تولید زیورآلات سنتی زیرپوشش بیمه هنرمندان صنایع دستی هستند.
محمدرضا دهقان به ارائه آموزشهای آکادمیک در این صنعت از طریق دانشگاه علمی کاربردی اداره کل میراث فرهنگی یزد، اشاره می کند و می افزاید: علاوه بر این، صنعتگران زیورآلات سنتی از طریق اتحادیه طلا و جواهرات و شرکت تعاونی آموزشی میراث فرهنگی استان یزد آموزش می بینند.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان یزد در ادامه از شهر یزد به عنوان پایتخت ساخت زیورآلات سنتی یاد و اظهار امیدواری می کند تا با تلاش هنرمندان و همت مسئولان، دیگر رشته های زیورآلات سنتی شهر یزد هم بزودی به ثبت ملی برسد.
درخشش طلای بیست در کویر طلایی ایران

حرفه ای که نامش با طلا عجین شده اما همسنگ طلا درآمد ندارد
اگرچه این روزها، ثبت شدن روش سنتی زرگری یزد در فهرست آثار ملی ناملموس، خبر خوبی برای استان یزد محسوب می شود اما وقتی پای درد و دل زرگران یزدی می نشینیم، دیگر دل و دماغ کار کردن برایشان نمانده است.
گفتگویم با آقای پرده باف بعد از زیبایی های زیورآلات و روش کارشان به سختی های کار ادامه یافت. او به وضعیت خرید و فروش و رکود در بازار طلا اشاره می کند و می گوید: مردم به هیچ وجه طلای ساخته را به دلیل افزایش قیمت طلا و همچنین تعلق گرفتن ارزش افزوده به آن نمی‌خَرند.
حاجی عباس می افزاید: تا چند سال پیش 15طلاساز در مغازه های پاساژ حضرتی فعالیت داشتند که متاسفانه در این محدوده فقط سه نفر اکنون مشغول به کاریم و اگر این روند ادامه یابد، باید فاتحه زرگران دست ساز یزد را بخوانیم.
رئیس اتحادیه طلا و جواهر یزد هم می گوید: از سال95 در زمینه صدور پروانه کارگاه طلاسازی رشد منفی داشتیم و حدود 70 کارگاه و طلافروشی هم تاکنون اعلام تعطیلی کرده اند و پروانه آنها باطل شده است.
درخشش طلای بیست در کویر طلایی ایران

نوری زاده می افزاید: متاسفانه کارگاههای طلاسازی هم اکنون با 20درصد ظرفیت خود فعال هستند و مهمترین دلیل آن مالیات بر ارزش افزوده، گرانی قیمت طلا و کاهش قدرت خرید مردم است.
او معتقد است، عدم حمایت از صنعت زیورآلات سنتی، این هنر قدیمی را که اکنون اندک شماری از هنرمندان در این حوزه فعالیت می‏‏‌کنند، نسبت به ادامه فعالیت بی‌ انگیزه خواهد کرد.
طبق آماری که از سفر گردشگران داخلی و خارجی به شهر جهانی یزد در سالجاری منتشر شده است، در نه ماهه سالجاری بیش از 315 هزار نفر به استان یزد سفر کرده اند، گردشگرانی که علاوه بر بازدید از اماکن تاریخی و گردشگری، بدون شک دیدن و خرید صنایع دستی اصیل این دیار برایشان خالی از لطف نیست.
با این اوصاف، می توان زمینه ای را برای بازدید گردشگران از کارگاههای زرگری سنتی در یزد پیش بینی کرد تا هنر اصیل زیورآلات سنتی با عرضه در بین گردشگران داخلی و خارجی، رونق یابد و جانی دوباره بگیرد. اقدامی که می تواند برای بازکردن پای طلاهای سنتی یزد به بازارهای داخلی و خارجی هم موثر باشد.

اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار