چاه‌های قدیمی تهران، بمب‌های دست‌سازشهریبه گزارش فانوس، ابتدا آتش‌نشانی اعلام کرد که برخی منابع خبری دلیل این بو را نشت یکی از مراکز پالایشگاهی خواندند. همزمان برخی رسانه‌ها هم گمانه‌زنی کرده‌اند که دلیل این بوی نامطبوع، شکستگی لوله‌های فاضلاب در مرکز شهر تهران است. این در شرایطی است که نیروهای آتش‌نشانی و امدادی در تهران تشکیل جلسه مدیریت بحران دادند.
در ادامه فاطمه ذوالقدر، نماینده مردم تهران در مجلس بیان کرد که فرماندار تهران در گزارشی اعلام کرده که منشأ این بو ایستگاه متروی ملت است. این در صورتی است که مدیرکل اداره محیط زیست استان تهران گفت که این بو شبیه ماده‌ای به نام مرکاپتان است که شرکت گاز آن را به گاز مصرفی تزریق می‌کند، کیومرث کلانتری ادامه داد: شرکت گاز این موضوع را تأیید نکرده و ممکن است یکی از پیمانکاران این ماده را به گاز اضافه کرده باشد. همچنین محمدحسین بازگیر، رئیس محیط زیست شهر تهران در این باره گفت: کمیته ویژه‌ای برای بررسی علت انتشار بوی نامطبوع در شهر تهران تشکیل شده است.
انتشار خبری مبنی بر اینکه علت این بوی نامطبوع، ترکیدگی لوله فاضلاب بوده است را تأیید نمی‌کنیم. صدرالدین علیپور، رئیس سازمان محیط زیست شهرداری تهران نیز در این باره توضیح داد: سازمان مدیریت بحران، محیط زیست، قرارگاه ثارالله، آتش نشانی، شرکت فاضلاب، شهرداران مناطق و سازمان پدافند غیرعامل در کارگروه ویژه در حال بررسی موضوع هستند. وارونگی هوا علت بو نیست، بو باید کانون داشته باشد.
رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با بیان اینکه ممکن است این بو ناشی از یک پدیده زیست‌محیطی باشد اما نگران کننده نیست، گفت: منشأ گاز هنوز شناسایی نشده اما بوی نامطبوع در خیلی از مناطق کم شده و مراجعه‌کننده‌ای به مراکز درمانی نداشته‌ایم. احمد صادقی با بیان اینکه احتمال دارد این بو ناشی از یک پدیده زیست محیطی باشد، ادامه داد: محیط زیست بررسی و مطالعات لازم را در این زمینه انجام خواهد داد و در نخستین فرصت نتایج را اعلام می کند.فرنوش نوبخت، مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو تهران نیز در خصوص اینکه انتشار بوی نامطبوع به مترو ارتباط دارد، گفت: این بو ارتباطی با ایستگاه‌های مترو تهران ندارد و سرویس‌دهی در خطوط مترو با روال عادی در حال انجام است.
در همین رابطه رضا عبدلی، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران با صدور تکذیبیه‌ای، ادعای مطرح شده از سوی برخی افراد در خصوص نسبت دادن منبع بوی نامطبوعی که در سطح شهر تهران به مشام می‌رسید؛ به مرکز پردازش و دفع پسماندها را قویا تکذیب کرد. به گزارش باشگاه خبرنگاران، انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران نیز از آخرین جزئیات علت انتشار بوی نامطبوع شهر تهران خبر داد و گفت: آنچه در تهران شاهد بودیم، منبع مشخصی برای شناسایی نداشت و تاکنون علت آن پیدا نشده است.
به گزارش امتداد، زهرا صدراعظم نوری، رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران در ادامه این بحث‌ها گفت: از آنجا که بیشتر، بوی فاضلاب به نظر می‌رسد، می‌تواند مربوط به فاضلاب‌های شهر تهران باشد که این مساله را نیز از طریق شرکت آب و فاضلاب پیگیری کرده‌يم. اما مدیر پیمان اجرای طرح پلاسکو منبع این بو را مشخص کرد و توضیح داد:از مدتی قبل، حفر چاه‌ها را آغاز کرده‌ایم تا اینکه در روزهای اخیر به خاکی سست در عمق منفی 20 متر رسیدیم و این در حالی بود که خاک‌های فوقانی آن، سفت و سنگی بودند. به گزارش عصر ایران، علی رحیمی توضیح داد: وقتی یکی از مقنی‌ها در عمق منفی 21 متری در حال حفاری بود، ناگهان اعلام خطر کرد و ما او را بیرون کشیدیم و همزمان با او، گازی بد بو با فشار بسیار زیاد از چاه به بیرون پرتاب شد.
هر چند این نظر هم رد شد و شهردار منطقه 12 تهران در مورد آخرین وضعیت ساختمان پلاسکو توضیحاتی ارائه کرد و ارتباط بوی نامطبوع روز چهارشنبه تهران با ساختمان پلاسکو را تکذیب کرد. به گزارش ایسنا، محمدعلی سعادتی ادامه داد: انبار فاضلاب پلاسکو روز گذشته حوالی ساعت 17 در حین عملیات عمرانی گشوده شد و انتشار بوی نامطبوع در روز چهارشنبه ارتباطی به بازشدن انبار فاضلاب پلاسکو در روز پنجشنبه ندارد.
ضمن حجم گاز متان در انبار چاه فاضلاب یک ساختمان آنقدر نیست که کل تهران فرا بگیرد. یک عضو شورای شهر تهران درباره بوی بدی که روزهای گذشته در تهران خبرساز شد، گفت که احتمال دارد این بو ربطی به آلودگی هوا داشته باشد. حجت نظری درباره شکل گیری شایعات متعدد و گمانه زنی های مختلفی که بعد از پخش این بود در شهر مطرح شد ادامه داد: مشکلات تهران به عنوان پایتخت کشور، حساسیت بیشتری ایجاد می‌کند چون نهادهای متعددی را می‌بینیم که (به درست) خود را صاحب نظر و صاحب تصمیم می‌بینند و این کار را در شرایط بحرانی دشوارتر می کند.بعد از بحث‌ها و گفت‌وگوهای فراوان منشأ بوی بدی که در تمام شهر پیچیده بوده پیدا نشد، مجید فراهانی، عضو شورای شهر تهران در خصوص انتشار بوی نامطبوع در تهران؛ توئیت کرد:«با هدف پیدا کردن منشأ بوی نامطبوع تهران از پنج شنبه شب تاکنون تقریبا با همه ارگان‌ها و‌مراکز صحبت کرده‌ام از آتش‌نشانی گرفته تا مدیریت بحران از سازمان پسماند گرفته تا اداره محیط زیست، از فرمانداری گرفته تا شهرداران مناطق و اداره فاضلاب و مترو اما به رغم بسیج همگانی همه، به رغم شایعات مختلف هنوز منبع انتشار بوی بد که تقریبا در همه مناطق احساس شد معلوم نشده است.به نظرتان حیرت‌زا نیست ؟
فاضلاب منشأ بوی تهران نبود !
اینکه منبع بوی بدی که در سطح تهران پیچیده بود، فاضلاب پلاسکو بود یا نه قابل بحث و پیگیری است، اما در این میان مساله مهمی مطرح شد، اینکه در سطح شهر چند فاضلاب قدیمی داریم که می‌تواند برای شهروندان و کارگرانی که در آن مناطق کار می‌کنند خطرآفرین باشند؟ در این زمینه یک کارشناس مسائل شهری می‌گوید: تا جایی که اطلاعات من اجازه می‌دهد این مساله نمی‌تواند منشأ بویی به آن گستردگی در تهران باشد.
مخزن آن فاضلاب تا چه اندازه می‌تواند بزرگ باشد که گازی که از آن آزاد می‌شود کلانشهری مانند تهران را تحت شعاع قرار دهد. افشین خاکی به تاثیر پدیده وارونگی هوا اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: وارونگی هوا می‌تواند موجب مجموعه عواملی برای استشمام آن بو شود اینچنین عملی بودنش ممکن است اما اینکه چاه فاضلاب پلاسکو بخواهد چنین بویی تولید کند به نظر من درست نیست. به گفته این کارشناس مسائل شهری، فاضلاب‌ها می‌توانند به خودی خود خطرناک باشند اما در سطح خرد، او توضیح می‌دهد: در سطح خرد فاضلاب‌ها مساله‌ای جدی است یعنی در سطح کوچک ممکن است آسیب‌هایی ایجاد شود که بارها پیش آمده است.
چاه فاضلاب قدیمی در واقع مخزن‌هایی هستند که فاضلاب در آن جمع می‌شود و با توجه به فعل و انفعالات و باکتری‌هایی که پسماندهای انسانی و حیوانی را تجزیه می‌کند، در آنها گازهایی تجمع پیدا می‌کند. درباره فضولات گاو ما بیشترین تولید متان را داریم یا پسماندی که انسان تولید می‌کند خود منبعی برای این گازها است. خاکی با اشاره به اینکه ما پیش از این هم در معماری قدیمی خود از این مساله استفاده می‌کردیم، توضیح می‌دهد: برای مثال مسجد شیخ بهایی اصفهان که گفته می‌شد با یک شمع گرم می‌شود، از همین فاضلاب حمام و گاز متانی که تولید می‌شد برای گرما استفاده می‌کرد.
استفاده از این تکنولوژی هنوز هم ادامه دارد اما مساله این است که ما هنوز هم در خیلی از مناطق چاه‌های عمیق داریم که جانمایی مشخصی از آن وجود ندارد و خطرآفرین می‌شود و ممکن است این چاه‌ها به عنوان بمب کوچک دستی عمل کند یا ممکن است موجب مسمومیت کارگران شودهمچنین این خطر را داشته باشد که کارگر به درون آن سقوط کند. بارها و بارها این اتفاق افتاده که چاه نشست کرده و فرد یا ماشینی در آن فرو رفته است چون هنوز جانمایی مشخصی از این چاه‌ها نداریم، نمی‌توانیم اقدامی برای آنها داشته باشیم. با وجود اینکه برای مشخص کردم مکان دقیق چاه‌های قدیمی اقدامی صورت نگرفته است، به گفته خاکی برای کاهش خطر باید در حین انجام حفاری کارگران احتیاط بیشتری داشته باشند.
او ادامه می‌دهد: این چاه‌ها در بخش‌های قدیمی‌تر شهر وجود دارند و می‌توان برای کاهش خطرها، از نظر ایمنی دستورالعمل ویژه‌ای برایشان در نظر گرفت. افرادی که در این حوزه تخصص دارند باید بگویند شاید بتوان با وسایل رادیومتری از روی جنس خاک این مناطق را تشخیص داد. البته خیلی هم عزمی را برای این مساله نمی‌بینم و کارگان همواره جان خود را حین کار از دست می‌دهند.
ابتکار