جاسک چشم انتظار توسعه

یک دهه از ضرورت توسعه بندر جاسک و سواحل مکران گذشت.

بندر جاسک طی قرون گذشته از مهم ترین بنادر ایران محسوب می شد  در قرن حاضر و با بی توجهی دولت ها به بندر ماهیگیری محرومی تبدیل شده بود که از  داشتن بسیاری از خدمات بدیهی محروم بود.

این وضعیت به گونه ای بود که در فاصله طولانی بندرعباس تا بندرچابهار عملا از حیث توسعه بندری، نظامی ، اجتماعی و اقتصادی نقطه قابل اتکایی وجود نداشت.

از این رو به دستور مقام معظم رهبری ضرورت توجه و توسعه همه جانبه جاسک و سواحل مکران  در دستور کار قرار گرفت.

چندی بعدی و در سال۱۳۸۷ با حضور فرماندهان نظامی ، پایگاه دریایی امامت نیروی دریایی سپاه و پایگاه دریایی ولایت نیروی دریایی ارتش فعالیت خود را  در بندر جاسک آغاز کردند و طی سالهای بعد با گسترش این دو پایگاه مهم نظامی چهره جاسک متحول شد.

بندر جاسک از ۳ طرف  آب‌های ساحلی احاطه کرده و آن را به صورت یک شبه‌جزیره درآورده‌است.

شهر از دو سوی شرق و غرب به خلیج جاسک ختم می شود و از سوی دیگر (شمال شرقی)، به مناطق نظامی متصل است. این موقعیت، شکل ظاهری شهر را به حالت طولی درآورده و عرض آن را بسیار محدود کرده‌است .   

شهرستان جاسک به عنوان پهناور ترین شهرستان استان، دارای ۳۲۰کیلومتر  ساحل است  اما تراکم جمعیت این شهرستان در استان کم است. جاسک با ۵۱هزار نفر جمعیت در نزدیک دریای عمان و۳۲۰کیلومتری شرق بندرعباس واقع شده است.

با اینکه طبق برنامه ریزی قرار بود توسعه همه جانبه جاسک را مهمترین بندر دریای عمان مبدل کند اما در سالیان بعد اگرچه توسعه در ابعاد نظامی بخوبی اجرا شد اما این روند در حوزه اقتصادی با سرعت کندی مواجه شد .

طبق برنامه دولت طرحها و پروژه هایی که در راستای توسعه جاسک و سواحل مکران تعیین شده بدین شرح است ؛ ایجاد منطقه انرژی جاسک و تبدیل آن به قطب انرژی خاورمیانه ، پروژه انتقال گاز طبیعی از طریق خط لوله به عمان، احداث مخازن ذخیره نفت خام و گاز، احداث پالایشگاه ، احداث مجتمع پتروشیمی،  احداث نیروگاه برق، احداث فرودگاه جاسک، توسعه حمل و نقل  جاده ای و ریلی د رامتداد ساحل ( بندرعباس ،  جاسک ، چابهار )، ایجاد شهرک صنعتی ایران و چین د ر جاسک و ایجاد منطقه ازاد جاسک، که البته اغلب این طرح ها هنوز اجرا نشده است.

با این همه چالش ها و موانع توسعه جاسک در اواسط سال ۹۳ رسما خبرساز شد و جادری استاندار سابق هرمزگان در گفتگو با خبرگزاری ایرنا به شرح مشکلات توسعه پرداخت:این منطقه ظرفیت های مناسبی دارد و تبدیل آن به قطب پایانه نفتی و فعالیت های پالایشگاهی و صنعتی در برنامه ها پیش بینی شده است اما آنچه اکنون در این منطقه در حال انجام است بدون اطلاع و هماهنگی با دولت و مدیریت استان است.

جاسم جادری با اظهار نگرانی از رعایت نشدن حقوق مردم منطقه جاسک گفت:شرکت هایی که دارای شامه اقتصادی هستند از کانال نیروهای نظامی وارد جاسک شده اند و دولت و استانداری هیچ دخالتی در این زمینه نداشته است.

وی تاکید کرد: اگر قرار است توسعه ای در این منطقه انجام شود باید از طریق مدیریت استان و در بستر طرح آمایش سرزمین ،با جانمایی صحیح و با هماهنگی وزارت راه و شهرسازی باشد.

استاندار هرمزگان گفت: شرکت های ساختمانی درحال ساخت هزاران واحد مسکونی برای نیروهای مسلح هستند اما اولویت این پروژه ها باید با شرکت های بومی و استانی باشد و از همه مهمتر به زیرساخت های مورد نیاز مردم در حوزه هایی مانند مسکن،آب ،برق ،بهداشت و آموزش نیز توجه جدی شود.

استاندار سابق هرمزگان معتقد بود اعلام زودهنگام جاسک به عنوان منطقه آزاد بدون در نظر گرفتن شرایط پایه به هرج و مرج اقتصادی و سوداگری دلالان در این منطقه منجر خواهد شد و  اقدام های توسعه ای برای سواحل مکران وجاسک به مدیریت یکپارچه نیاز دارد که مناطق آزاد و ویژه نیز بخشی از این طراحی بزرگ هستند.

بعد از گذشت یکسال در ابتدای بهمن ۹۴ مجلس با لایحه دولت برای تبدیل برخی شهرهای مرزی از جمله جاسک  به منطقه آزاد مخالفت کرد برخی از کارشناسان معتقد بودند علت این مخالفت کمبود زیرساخت های لازم برای تبدیل به منطقه آزاد بوده است در حالیکه به گفته سایت تابناک رونق و شکل گیری توسعه و ایجاد زیر ساخت با ایجاد  این شهرهای مرزی به منطقه آزاد امکان پذیر خواهد بود مجلس این لایحه را رد کرد.

چند هفته بعد از مخالفت مجلس جهانگیری در سفری به جاسک در گفتگو با خبرگزاری فارس توسعه سواحل مکران را از اولویت های برنامه ی ششم توسعه عنوان کرد و گفت: برای توسعه ی سواحل مکران لازم است که زیربناهای لازم فراهم شود که تأمین آب شرب یکی از این ملزومات است و خوشبختانه با تلاش دست اندرکاران وزارت نیرو آب مورد نیاز تأمین خواهد شد.

جهانگیری سپس ادامه داد : از سال 95 توسعه ی سواحل مکران و منطقه ی جاسک به طور جدی در دستور کار قرار می گیرد.

وی انتقال محل بخشی از صادرات نفت کشور به خارج از تنگه ی هرمز را یک تصمیم راهبردی مهم دولت عنوان کرد و گفت: وزارت نفت برای این کار در حال برنامه ریزی است و امیدوارم که این اتفاق در برنامه ی ششم توسعه محقق گردد و بتوانیم بخشی از صادرات نفت را به منطقه ی جاسک منتقل کنیم.

در حالیکه دولت علاقه مند به توسعه جاسک بود اما موانعی از جمله لزوم رعایت قوانین محیط زیست بر سرراه این توسعه  بود.

چند روز بعد حضور جهانگیری و در همایشی که در جاسک برگزار شد

داود پرهيزكار معاون وزير راه و شهرسازي به دلایل کندی توسعه جاسک اشاره کرد و بیان داشت ؛ اگرچه توسعه سواحل دریای عمان  در دستور کار قرار دارد و از اهميت بالايي برخوردار است، اما توسعه محدوديت‌هايي هم ايجاد مي‌کند. از همين رو توسعه بايد دقيق و کارشناسي باشد تا آسيبي به محيط زيست وارد نشود و ديگر شاهد وقوع فجايعي مانند خشکي درياچه اروميه يا رودخانه کارون نباشيم که اين اتفاقات، ماحصل توسعه ناپايدار است.

از آن روزها دو سال گذشت و توسعه قطره چکانی جاسک تداوم نسبی یافت تا اینکه  در  سفر آذرماه ۹۶ ریاست جمهوری به سیستان و بلوچستان بار دیگر به ضرورت های توسعه جاسک اشاره شد.

البته روحانی در جلسه شورای اداری زاهدان ابتدا به کمبود بودجه دولت در بخش عمرانی نیز اشاراتی کرد.

در همین باب و در  سایت اطلاع رسانی ریاست جمهوری آمده است ؛ دکتر روحانی با بیان اینکه یکی از تأکیدات ما به وزارت راه و شهرسازی از ابتدای دولت یازدهم بر ایجاد جاده ساحلی سواحل مکران از بندرعباس و توسعه بندر جاسک بوده، اظهار امیدواری کرد تا توسعه این بندر و اجرای این جاده در دولت دوازدهم اجرایی شود تا بتوان صادرات نفت کشور را از طریق بندر جاسک به انجام رساند چرا که این یک تصمیم استراتژیک است که صادرات نفت کشور بیرون از تنگه هرمز انجام شود.با فرا رسیدن سال ۹۷ اولین خبر مهم برنامه توسعه جاسک در ۱۷ فروردین ماه رقم خورد و مرتضی بانک

دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی اعلام کرد که لایحه ایجاد هشت منطقه آزاد { از جمله جاسک } و ۱۲ منطقه ویژه اقتصادی جدید در اردیبهشت ماه جهت تصویب در صحن علنی مجلس شورای اسلامی مطرح می شود.

مرتضی بانک در گفت‌وگو با ایسنا درباره آخرین وضعیت لایحه ایجاد هشت منطقه آزاد و ۱۲منطقه ویژه‌ اقتصادی جدید، اظهار کرد: این لایحه در کمیسیون‌های مربوطه در مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار گرفته‌ و تقریبا بحث در مورد ایجاد هشت منطقه آزاد جدید در کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی به اتمام رسیده است و در مورد ایجاد ۱۲ منطقه ویژه‌ اقتصادی به یک جلسه برای حل مسئله نیازمندیم.

و این در حالی است که اردیبهشت ماه نیز به آخرین روزهایش نزدیک می شود و هنوز مجلس تکلیف این لایحه مهم را روشن نکرده است.

حال با  نقض برجام و بد عهدی آمریکا

جاسک امروز با دو چالش مهم روبرو شده است ابتدا سرعت کندتر روند توسعه است و به نظر می رسد سیر تحول این بندر مهم با وضعیت فعلی کندتر خواهد شد مگر اینکه عزم دولت جدی تر شود و  مدیریت واحدی روند این توسعه را نظارت کند و مشکل دوم قرار گرفتن جاسک در لیست شهرهای مرزی برای مبدل شدن به منطقه آزاد و مخالفت مکرر مجلس است، از این رو اگر واقعا نظام  میلی به توسعه این بندر مهم دارد بهتر است حداقل مجلس به موضوع جاسک خارج از لیست {۲۰ منطقه آزاد تجاری}  توجه کند .

این ایام  کارشناسان مدام  از ضرورت ایجاد شاخص‌های توسعه‌یافتگی در مناطق مرزی سخن می‌گویند در حالی که در بسیاری از استان‌های مرزی، زیرساخت‌های لازم مهیا نیست ، نکته قابل توجه اینجاست بندر جاسک با دارا بودن پتانسیل‌های فراوان و تاکید مقام معظم رهبری و دولت مبنی بر توسعه همه جانبه متاسفانه هنوز  طبق نظر مجلس توفیق تبدیل شدن به منطقه آزاد را نیافته است،  پتانسیل‌هایی که اگر در برخی از استان‌های کشور بود، آنجا را به قطب اقتصادی تبدیل می‌کرد./ندای هرمزگان